منیم آشاغیدا ایره‌لی سوردویوم باخیش هئچ بیر کیمسه‌نی(شخصی) هدف آلمیر. شخصلری، حادثه‌لری و گؤرولوب-گؤرولمه‌ین ایشلری دانیشماغا دا بیر ماراغیم یوخدور. آما اورتادا اولان باخیشلاری و دوشونجه‌لری هر زامان دانیشماق مومکوندور. دانیشیلماسا، دارتیشیلماسا مسئله‌لریمیز نه آیدینلاشار نه‌ده ایره‌لی گئدر. بو اساسدا آنادیلیمیزین گلدیگی سون دوروم حاققیندا فیکیرلریمی قیساجا بو شکیلده پایلاشماغی مصلحت گؤرورم:
گونئی آزربایجاندا بیر چوخ قلم اهلینین تورک دیلینده یازی یازماغی بللی اولمایان بیر گله‌جه‌یه ائرته‌له‌دیگینی گؤروروک. اونلار هله‌لیک فارس دیلیندن ابزار اولاراق استفاده ائتمک نتیجه‌سینه گلیبلر. اما دیله ابزار کیمی، واسیطه کیمی باخماق تهلوکه‌لی‌دیر. دوروم بئله گئدرسه تورک دیلینین ایراندا هر طرفلی حاققی اولسا بئله اؤزونون مستقل، یئترلی و فونکسیونلو وارلیغی اولمایاجاقدیر. بیز دیلین سونسوز ایشله‌وینی و یا کارکردینی شعره و ادبیاتا محدود ائتمکله اونو قیسیرلاشدیریریق(نازا). اونو، اجتماعی، سیاسی وعلمی متن‌‌لردن، مرکب عبارتلردن و هر طرفلی محتوادان یوخسون ائتدیریک. تاسوفله، بیز دیل مسئله‌سینده تورکیه کوردلری‌نین ایزینده‌ییک. دیللرینی هر ساحه‌ده اودوزوب اونو یالنیز محدود بیچیمده کوردجه شعر و ماهنیلاریندا یاشادیرلار.
«فارس دیلی سؤزوموزو دئمک اوچون بیر واسیطه‌دیر« دئییب فارسجا یازیریق. بو باخیشلا تورک دیلیندن، سؤز دانیشماق و فیکیر سؤیله‌مک ایمکانلارینی آلیب، بو دیلین فونکسیونونو محدود ائتمیریک‌می؟
تورک دیلینده یازماییب، فارس دیلینده یازماقلا آنادیلیمیزی محتوادان بوشالدیریق. گئت-گئده اینسانلارین تفککور دیلی دَییشیر. آرتیق، اینسانلار اؤز دیلینده دوشونه بیلمیر. خصوصییله فیکیر سؤیله‌ینده، اینسانلارین دیلینه دقت ائدین. فارس ترکیبلری، تئریملری و قورولوشو ایله دانیشیرلار. آرتیق، اینسانلار نه اؤز دیللرینی دوغرو دوزگون اؤیرنمه‌یه بیر سبب تاپیر، نه اوخوماسینا بیر احتیاج دویور، نه ده یازماسینا هیمت ائدیر.
ادبیاتچیلاریمیز داها چوخ شعره یؤنه‌لیر. اما شعر یازماغا دیل بیلگیسی او قدرده لازیم دئییل. شعر دیلی تفککور دیلی دئییل‌دیر. آما بیر پاراقراف دوز‌یازی و یا نثر یازماق اوچون، هم دیلین قرامئرینی بیلمک، هم او دیلین تفککور منطیقینی اؤیرنمک، هم ده دیلده‌کی دئییملری و دویوملاری آکتیو شکیلده منیمسه‌میش اولماق گره‌کیر. بیز کیچیک-کیچیک اعلانلاریمیزا قدر هر شئیی فارسجا یازماقلا، بو «اعلانلارین یازیلیش فورماسی»نین اؤز دیلینده نئجه اولماسینی اینسانلاردان گیزله‌ییریک. بیز کامئنتلریمیزی، عادی گونده‌لیک مسئله‌لریمیزی، مقاله‌لریمیزی و هر طرفلی دوشونجه‌لریمیزی فارس دیلینده یازماقلا، تورک دیلینی تفککور دیلی اولماقدان چیخاردیریق. عینی زاماندا دا بو دیلین اوخوجوسونو دا محدودلاشدیریریق.
گونوموزده تورک دیلی دانیشیق سوییه‌سینده برباد گونده‌دیر. دیل هارداسا فارسجانین بیر لهجه‌سینه دونوشوب. اونون سنتاکسی پوزولوب و قریب بیر وضعیته چاتیبدیر. تصوور ائدین آرتیق بیز بو دیل ایله بئینیمیزده‌کیلری دانیشاندا باشقا تورک دیللی خالقلار و حتی فارسجا بیلمه‌ین هئچ کیم بیزی آنلایا بیلمیر. نه قوزئی آذربایجاندا، نه تورکیه‌ده نه ده اؤز آرامیزدا. کلمه‌لریمیز تورکجه اولسا دا عبارتلریمیز فارسجا‌دیر. بیز شعر و ماهنیلاریمیزدان باشقا هر جوره یازیمیزی فارسجا یازیب اوخودوغوموز اوچون، آرتیق بئیین دیلیمیز فارس دیلی منطیقی ایله چالیشیر.
تکرار اولسادا وورغولاماسیندا فایدا گؤردوگوم اوچون یئنه بیر باشقا فورمادا فیکریمی سؤیله‌مک ایسته‌ییرم. منیم آلقیلادیغیم و موشاهیده ائتدیگیمه گؤره، خصوصی ایله بیزیم آیدینلار، یازارلار و قلم اهلی آراسیندا دیل ایله باغلی یانلیش و تهلوکه‌لی بئله بیر باخیش وار: «فیکریمیزی، سؤزوموزو هر دیلده اولورسا اولسون سویله‌یک.» بو گؤروشه اساسلاناراق، ادبیاتدان باشقا هارداسا بوتون یازیلار فارسجا یازیلیر.
گونوموزده حتی آکتیویست میللتچیلر فارس دیلینده یازیرلار. اونلاری تورک دیلینده یازماغا قانع ائده بیلمیریک. هامی اونونده-سونوندا (önündə-sonunda) »مخاطبی دوشونوروک«، دئییب دورور. همت بگ شهبازی‌نین ده سؤیله‌دیگی کیمی، مین ایلدیر مخاطب اوچون فارسجا یازیریق! مین ایلدیر مخاطبین اوتوریته‌سیندن چیخا بیلمه‌میشیک! فیکیر دیلینه چئوریلمه‌ین دیلین مخاطبی اولارمی هئچ؟ بوگون اوستونده دوروب دوشونمه‌میز و اونا بیر چاره تاپمامیز گرکن مسئله، فیکیرلرین، موختلیف مؤوضوعلو یازیلارین و کیتابلارین فارسجا یازیلماسی و تورک دیلینین دوشونجه دیلی کیمی دیشلانماسی مسئله‌سیدیر.
بیلینج آلتیندا دیلی یالنیز بیر ایله‌تیشیم و یا ارتباط واسیطه‌سی کیمی گؤروروک. بو باخیش بیزی دیل حاققیندا ضیددیتلی بیر دوروما چاتدیریب. تصوور ائدین، براهنی‌نین فارسجا یازماسینا اعتراض ائدنلر بئله او اعتراضی فارسجا یازیر، تورک دیلینین حاققینی فارس دیلینده ساوونورلار. گونئی آذربایجانین آشاغی-یوخاری بوتون مئیدیالاری فارسجا یازماقلا مشغولدور. گؤرونن او کی، دیلین ادبیاتدان باشقا ائله بیر گؤره‌وی و ایشلوی ویا کارکردی قالماییبدیر.
بیر طرفدن ده اورتامووقعی ساخلایان و هر ایکی دیلده یازماغی ساوونان باخیشلار وار. بو ایسه اؤنونده-سونوندا فارس دیلینین خئیرینه تورک دیلینی ایشدن چیخاردیر و چیخارداجاق. فاکت بودور: بیزیم ایچینده اولدوغوموز بو دورومدا، عئینی یازی‌نین فارسجاسی اولان یئرده تورکجه اوخوماغا گرک قالماز.
اصلینده، تورک دیللی قلم صاحیبلری اؤز کیتابلاری‌نین اوخونماسی اوچون تورک دیللی اوخوجو یئتیشدیرمه‌لی‌دیر. طبیعی کی، بیزیم شرایطیمیزده اوخوجو تورکجه-فارسجا سئچیمی قارشیسیندا قویولسا تورکجه اودوزموش اولاجاق.
سوسیولوق کیمبئرلی‌نین دئدیگی کیمی «نابرابرلیک برابر پایلاشیلمیر». اونون اوچون ده نابرابر دورومدا کی برابرچی باخیشلار ضعیف دورومدا اولانین محوی ایله سونوجلانیر. بئله بیر شرایطده فارسجا و تورکجه‌نین برابر دورومدا اولمادیغینی دوشونه‌رک یولا چیخمالی‌ییق. عدالتسیز دورومدا اللی-اللی دوشونن‌لر اصلینده عدالتلی دوشونمور. ایستر-ایسته‌مز گوجلونون طرفینده دورور.
بیز فارسجا دانیشمانین و یازمانین مجبوریتی اولمایان یئرلرده، مطلق تورکجه یازماق و هر شئیی تورکجه یازماق وظیفه‌سینی بیلیمسل اولاراق آیدینلارین اورتاق قرارینا دؤنوشدورمه‌سک، دیلیمیزی گلن نسیل اوچون اودوزموش اولاجاغیق. من بو دوشونجه‌یه تعصوب اوزوندن یاناشماغی سئومیرم و تایید ائتمیرم. گونوموزده «آنا دیلینی سئورلر»، «آنا دیلی گؤزلدیر»، «تورک دیلی بتر دیلدیر»، «دیلیمیز دونیانین اوچونجو دیلی‌دیر» کیمی رومانتیک سؤزلر دئییب، دیلین بویونو اوخشاماق بیر ایشه یارامیر. بو دویغوسال‌لیغین یئرینه، توتالیتار بیر توپلومدا آسیمیلاسیونا اوغرامیش بیر دیلی نئجه قورویارلار، گلیشمکده اولان حاکیم بیر دیلین قارشیسیندا اؤیره‌نیلمه‌سی یاساق اولان، دولتی بودجه‌دن محروم اولان، ساوونماسیز بیر دیلی نئجه دیری ساخلایارلار، دیل عدالتسیزلیگی اولان یئرده ضیالیلارین، فردلرین مسئولیتی نه‌دیر کیمی راسیونال سورغولاری اورتایا قویوب جاواب آختارمالی‌ییق. بیزیم تورک دیلینده یازماغیمیزین سببی اونا بسله‌دیگیمیز سئوگی‌دن زیاده منطیقی و مسئولیتلی بیر باخیشیدان ایره‌لی گلمه‌لیدیر.
بو گونکو دونیادا پوزیتیو آیریمجی‌لیق (positive discrimination) آدیندا بیر سوسیال آنلام وار. بو آنلاما اساسا، نابرابر بیر دورومدا تبعیضه اوغرامیش بیر فنومنی گوجلندیرمک اوچون -هئچ اولماسا برابر شراییط یارانانا قدر- او مسئله‌نی اولدوغوندان و نورمالدان یوز قات چوخ دستکله‌مک بیر ضرورتدیر. عکسینه نابرابر دورومو یارادان عامیلی موقتی ده اولسا بایکوت ائدیب اونا دیرنمک گره‌کیر. بیزیم دیلیمیز نورمال دورومدا دئییل‌دیر. یوز ایل بویونجا بو دیلده رسمی ائییتیمین اولماماسی و دونیانین دَییشیم سورعتی، رسمی دیلی بو دیله غنیم کسمیشدیر. هر ساحه‌ده، فارس دیلینده ساوادلانماق وار. توپلومون تورک دیلینه احتیاجی آرتیق قات-قات آزالمیشدیر. بیزیم دیل مسئله‌سینه ابزار کیمی باخیب یاناشمامیز بو دورومو گوجلندیریر.
مسئله بودور: آیدینلاریمیز بهانه‌سیز، شرطسیز، شبهه‌سیز و تام مسئولیتله بیر قرارا گلیب، اَن آزیندان اختیار آلانلاریندا و ایمکان دایره‌لرینده اوزون سوره‌لی یوزه-یوز تورک دیلینده یازیب، اؤزلرینه اوخوجو و بو دیله مصرف ضرورتی یاراتمالیدیرلار. یاراتماسالار، یاخین گله‌جکده بو دیل یالنیز لایلالاریمیزین، شعرلریمیزین، ناغیللاریمیزین، نیسگیللریمیزین، سؤیوشلریمیزین و ضارافاتلاریمیزین (جوکلاریمیزین) شفاهی دیلی اولاجاق. یازیلمیش کیتابلاری ایسه کتابخانالاردا توز باساجاقدیر.
