کؤچورن: میلاد بالسینی
تانزانييادا اؤیرنجی‌لر اوچون اولان درسليکده اوغلانلار گوجلو و هئیکل‌لي گؤستريلديیي حالدا، قيزلار أيينلرينده الوان دون و گؤيچک تصوير اولونوبلار.
تدقيقاتلار گؤسترير کي، دونيانين هر طرفينده اساس درسليکلرده قادينلار، استروتايپ روللاردا تصوير ائديليرلر.
هائيتي‌ده‌کياورتا مکتبده اؤیرنجی‌لره اؤيره‌ديلير کي، آتالار “اوفيسده” ايشله‌ديیي حالدا، آنالار ائوده “اوشاقلارين قايغيسينا قالير و يئمک حاضيرلاييرلار”. پاکيستاندا بير شکيللي کيتابدا بوتون سياستچي‌لر، گوجلو اينسانلار و نوفوذلو شخصيت‌لر کيمي کيشي‌لر گؤستريليب. تورکييه‌ده بير جيزگي فيلمينده اوغلان اوشاغي حکيم اولماق خيالي ايله ياشايير. قيز اوشاغي ايسه اؤزونو آغ گلينليکده تصوور ائدير.
سياهيني داوام ائتديرمک اولار – و بو سياهي‌نين هئچ بير جوغرافي سینیری يوخدور.
گئندئر آيريمينا بوتون اورتا مکتب درسليکلرينده راست گلمک مومکوندور و موتخصيص‌لر دئيير کي، بو، بوتون قاره‌لر اوچون کئچرلي‌دير. “عادي گؤزله گؤرولمه‌ين” بير پروبلئمدير، بو.
“هر جينس اوچون بللی روللا اؤرت-باسدير ائديلن کيشي و قادين استروتايپلاري واردیر،” سوسيولوق را لئسسئر بلومبئرگ دئيير.
ويرجينيا اونيوئرسيتئتينده ايشله‌ين پروفئسور بلومبئرگ آرتيق اون ايله ياخيندير کي، دونيا اوزره درسليکلري تدقيق ائدير و دئيير کي، قادينلار يا سيستئماتيک اولاراق حاديثه لردن کناردا قالير، يا دا خيدمت روللاريندا تصوير ائديليرلر. “گئندئر آيري-سئچکيليیي تحصيل‌ده موهوم اولمايان بير مسئله ساييلير. بو، ميليونلارلا اوشاغين تحصيل‌سيز قالماسي کيمي بؤيوک مسئله شکلينده قبول اولونمور،” او دئيير.
۲۰۰۰_جي ايلدن بري تحصيل آلان اوشاقلارين سايي کسکين شکيلده آرتسا دا، یونسکو-نون تخمينلرينه اساسن، دونيادا آياغيني صينيف اوتاغي کانداريندان ايچري سالمايان ۶۰ ميليون اوشاق وار و اونلارين ۵۴%-اي قيزلاردير.
“بو کيتابلار گئندئر تارازسيزليغيني قوروماغا کؤمک ائدير،” پروفئسور بلومبئرگ دئيير.
“بيز گله‌جه‌یين قيزلارينا کئچميشين کيتابلاري ايله تحصيل وئره بيلمريک.”
گؤزه‌گؤرونمز و يا استروتايپلشديريلميش
کئچن ايل آمریکانين تحصيل شؤعبه‌سي یونسکو تعجوبلو بير خبردارليق ائتميشدي.
درسليکلرده‌کي جينسي موناسيبت او قدر چوخدور کي، بو قيزلارين تحصيليني داوام ائتديريب-ائتديرمک مسئله‌سينه تاثيرسيز اؤتوشمور و اونلارين باجاریق‌لارینی و حيات گؤزلنتي‌لريني محدودلاشديرير، – دئيه یونسکو بيلديريب. بونونلا ياناشي، جینسل برابرليیي يولوندا “گيزلي مانع” رولونو اوينايير.
ايستر يازيداکي قونو، کاراکتئرلرين آدلاري، موراجيعت‌لر، آلینتی‌لار اولسون، ايسترسه ده باشقا معيارلار، “سورغولار گؤستريب کي، قادينلار درسليک و تدريس پروقراملاريندا چوخ آز تمثيل اولونورلار،” یونسکو-نون ۲۰۱۶-جي ايل قلوبال تحصيل مونيتورينقينين ديرئکتورو اولموش آلباني اونيوئرسيتئتيندن آرون بئناووت معروضه‌ده دئيير.
پروبلئم ايسه اوچ دفعه داها بؤيوکدور، ائکسپئرتلر سؤيله‌يير. بونا ان باريز نومونه گئندئر اساسلي ديللردير. بئله ديللرده عادتن کيشي جينسينه منسوب سؤزلر بوتون اينسانليق معناسيني وئرير. بوندان باشقا، گؤرونمزليک پروبلئمي ده وار کي، قادينلار تئز-تئز متن‌لرده گؤرونمورلر. اونلارين تاريخده‌کي رولو نظره چارپمير و گونده‌ليک حياتدا کيشي اوبرازي قابارديلير. “هئچ ياديمدان چيخاز: عاليملر حاقيندا بير کيتابدا يئگانه قادين عاليم کيمي ماري کوري-نين آدي چکيلميشدي،” پروفئسسور بلومبئرگ دئيير. “سيزجه، اونون آدي راديومو کشف ائتديگينه گؤره چکيلميشدي؟ يوخ. او، نجيب و ياراشيقلي کيشي کيمي تصوير ائديلن ارينين چييني اوزه‌ريندن بويلانان يئرده تصوير ائديلميشدي.”
اوچونجوسو، عنعنه‌وي استروتايپ‌لردادير کي، ائوده و ائودن کناردا کيشي و قادينين گؤردويو ايشي بللنديرير. بورايا سوسيال ایستکلر و هر جينس اوچون بللنمیش اؤزللیک‌لر ده داخيلدير. بير ايتاليا درسليیينده دؤرد موختليف ايختيصاصي اؤيره‌دن لوغت وار. اورادا يانغين سؤندورندن توتموش دیش دوکتورونا قدر کيشي اوچون ۱۰ فرقلي سئچيم اولدوغو حالدا، قادينلار يئمک بيشيرمک، پالتار يوماق و اوشاق و ياشلي‌لارا قوللوق ائتمک کيمي ائو ايشلري گؤرن تصوير اولونوبلار.
”بو، قادينلاري هم ده پاسسيو و ايطاعتکار گؤستر‌رک، اونلاري گئندئر استروتايپلي روللا تامين ائتميش اولور،” شرقي آنگليا اونيوئرسيتئتينين اؤیرتمنی و تحصيل اوزره موتخصيص کاترين جئری دئيير.
اگر بيزه ياد پلانئتلي قوناق گلسه…
پروبلئم اصلينده هئچ ده يئني دئييل. درسليکلر ۱۹۸۰-جي ايلده گلیشميش اؤلکه‌لرده فئمينيست ايصلاحاتلاری تطبيق اولوناندان سونرا آراشديريلماغا باشلانيب.
۲۰۱۱-جي ايلده آمریکادا آپاريلان بير آراشديرما، بو ساحه اوزره آپاريلميش ان بؤيوک تدقيقات ساييلير. بئله کي، آراشديرما چرچيوه‌سينده ۲۰-جي عصرده چاپ اولونان ۵۶۰۰ اوشاق کيتابي تدقيق اولونموشدو. بلله‌نیب کي، کيشيلرين آدي قادينلاردان ايکي دفعه داها چوخ چکيليب و اساس رول کيمي ايسه ۱.۶ دفعه داها چوخ تقديم اولونوبلار. پروبلئم ايلک دفعه اورتايا چيخديقدان سونرا، جينسي آيريمدا آزالما قئيده آلينيب – آمما بو، “چوخ آخسار” گئدير، ائکسپئرتلر ادعا ائدير.
بعضي درسليکلر ۱۹۸۰-جي ايلدن سونرا ده‌ييشديريلسه ده، بعضي‌لري هله ده ايستيفاده ائديلير. اؤزللیک‌له ده، کيتابلاري ده‌ييشمه‌يه ماددي گوجو يئتمه‌ين کاسيب اؤلکه‌لرين مکتبلرينده. “دوروم ائله بيل داها دا پيس‌له‌شير، چونکي دونيا دايانمادان گلیشير – قادينلار يئني ايختيصاصلارا يييه‌له‌نيرلر و ائوده‌کي روللار دا ده‌ييشير،” پروفئسور بلومبئرگ دئيير. “و کيتابلار عئيني سورعتله تکميللشديريلمه‌ديیينه گؤره، آراداکي بوشلوق بؤيويور.” “اگر ياد پلانئتلي‌لر بيزه قوناق گلسه، درسليکلره باخاراق قادينلارين وظيفه و شخصي باخيمدان نه ايله مشغول اولدوقلاريني آنلايا بيلمزلر.”
عوموم بشري ناراحاتليق
آراشديرمالار هم ده پروبلئمين دئمک اولار کي، عوموم بشري ناراحاتليق اولدوغونو گؤستريب. تئزليک و اينتئنسيوليک فرقلري ايله جينسيت‌چي‌ليک، ايستر وارلي، ايسترسه ده کاسيب اؤلکه‌لرين درسليکلرينده گئنيش ياييليب. معلوماتلار داغینیق اولسا دا، اؤتن اون ايل بویوندا درج ائديلن آراشديرمالاردان ميثاللار بونو ثوبوت ائدير.
هينديستاندا اوچونجو صنيف اؤیرنجی‌لرينين تاريخ کيتابيندا، ميثال اوچون، قادينلارا هئچ باجاریق حاقي تانينماييب. کئنييادا تدريس ائديلن اينگيليس ديلي کيتابيندا کيشي‌لر تئز-تئز “ماراقلي ايدئيا” صاحيبي، قادينلار و قيزلار ايسه يئمک بيشيرن و يا گلينجيک ساچي هؤرن شکيلده تصوير اولونوبلار.
ايران تحصيل ناظيرليیي طرفيندن چاپ ائديلن کيتابلاردا اوبرازلارين ۸۰%-ني کيشي‌لر تشکيل ائدير. هينديستانين نشر ائتديیي کيتابلارداکي شکيللرين ۶%-اي قادينلاردان عيبارتدير. گورجوستاندا ايسه گؤستريجي ۷%-دير.
۲۰۰۷-جي ايلده آپاريلان موقاييسه‌لي آراشديرمادا کامئرون، فيل ديشي ساحيلي، توقو و تونيس‌ده‌کي رياضيات کيتابلارينداکي قادين و کيشي کاراکتئرلرين نيسبتي ۳۰% اولوب. بيرلشميش کرالليق و چينه ائديلن سورغو گؤستريب کي، اوبرازلارين ۸۷%-اي کيشي‌لردير.
اوسترالييادا ۲۰۰۹-جو ايلده آپاريلان آراشدیرمادا بللندیریب کي، درسليکلرده‌کي اوبرازلارين ۵۷%-اي کيشي‌لردن عيبارتدير. حالبوکي، اؤلکه‌ده قادينلارين سايي اوستونلوک تشکيل ائدير.
“آداما ائله گلير کي، وارلي اؤلکه‌لرده دوروم داها قناعت بخش اولمالي‌دير. آمما اوسترالييادا ايداره ائتمه روللاريندا کيشي‌لر ايکي دفعه و سياست و دؤولت ايشلرينده دؤرد دفعه داها آرتيق تصوير ائديليب،” پروفئسور جئری دئيير.
“چين کيتابلاريندا ايسه دوروم داها آجيناجاقلي‌دير. بئله کي، ۱۹۴۹-جو ايل کومونيست اينقيلابيندا يالنيز بير قادين قهرماندان بحث ائديلير،” پروفئسور بلومبئرگ دئيير. “و او قادين قانون وئريجيليک اوغروندا و يا مائو ايله چييين-چييينه موباريزه آپاران بيري کيمي يوخ، ياغيش آلتيندا کئشيک چکن گؤزتچييه چتير وئرن يئرده تصوير اولونوب.”
تاثير ائديجي تحصيل يارديمي
پروبلئمين بير حيصه‌سي بودور کي، موتخصيص‌لر وورغولاييرلار، مکتب‌لي‌لرين گؤزونده جمعيتده‌کي نورمالاري کيتابلار بللنديرير. اونلار اؤلکه‌نين تدريس پروقرامينين تشکيل ائتديیينه گؤره اوخوجولار، تحصيلين بو واسيطه‌سي‌نين قوربانلاريدير. بو، چوخ گوجلو واسيطه‌دير.
آراشديرمالار گؤسترير کي، بير شاگيرد ايبتيدايی صينيفدن يوخاري صينيفلره قدر تخمينن ۳۲۰۰۰ صفحه اوخويور. صينيف تاپشيريقلارينين ۷۵ و ائو تاپشيريقلارينين ۹۰%-اي کيتابلاردان گؤتورولور. موعليمين تدريس پلانينين اساس حيصه‌سي ده کيتابلار اساسيندا بلله‌نير.
باخماياراق کي، اينتئرنئت و ديگر رقمسال قایناق‌لالر تدريس کيتابلارينين اؤنمیني ده‌ييشديرير، “کاسيب اؤلکه‌لرده کيتابلار هله ده اساس يئري توتور،” آرون بئناووت دئيير.
“درسليکلر قيز و اوغلانلارين عؤهده‌ليکلريني محدود شکيلده تصوير ائدرسک، اوشاقلار دا اونون اساسيندا گلیشه‌جکلر،” پروفئسور جئری دئيير. بو کيتابلارين اوشاقلارا تاثيري آکادئميک آراشديرما اساسيندا آرتيق اوزه چيخيب. مثلا، بيرينجي صينيفلر اوزره ايسرائيل‌ده آپاريلان بير آراشديرمادا بلله‌نيب کي، کيشي و قادينلارين برابر تصوير اولوندوغو کيتابلاري اوخويان اؤیرنجی‌لر چوخلو ايختيصاصلاري هم قيزلار، هم ده اوغلانلار اوچون اويغون ساييب‌لار. گئندئر برابرسيزليیي ايله دولو درسليکلري اوخويان اوشاقلار ايسه استروتايپلاري مقبول حساب ائديبلر.
هابئله، درسليکلرده قادين عاليملرين سايينين آزليغي، ايختيصاصلاريني – طبيعت شوناسليق، تئکنولوگييا، موهنديس‌ليک و رياضيات – سئچن قادينلارين دا سايينين آزليغينا تاثير گؤسترير.
ایره‌لی‌له‌مه‌یین علامتلري
بونونلا بئله، اؤتن اون ايلليک عرضينده بللی گلیشمه‌لر ده اولوب‌دور. یونسکونون قلوبال تحصيل مونيتورينقينين معروضه‌سي گؤسترير کي، دونيا اوزره درسليکلرده گئندئر برابرسيزليیي ايله باغلي قونويا آرتيق داها چوخ يئر وئريلير. قادين حاقلاري و جينسي آيري-سئچکي‌لييه داها چوخ آوروپا، شيمالي آمريکا و آفريقانين بؤيوک صحرادان گونئی‌ده يئرلشن اؤلکه‌لرينده يئر آيريلير. بعضي اؤلکه‌لر ايسه ده‌ييشيکلييه باشچيليق ائدير. جينس‌لره قارشي عومومي موناسيبتينه گؤره ايلک سيرادا سوئیس گلير. ميللي تدريس پروقرامينداکي بعضي کيتابلار گئندئر-نئيترال اوبرازلار و عوضليکلرله زنگينلشديريليب. ائلجه ده، گونده‌ليک حيات جينس‌لر آراسيندا برابر بؤلوشدورولور. “اگر سوئیس کيتابيندا اؤنلوک گئيينميش قازان قاريشديران بير اوبرازدان دانیشیلیرسا، او چوخ واخت کيشي اولور،” پروفئسور بلومبئرگ دئيير. هونکونگ‌دا آپاريلان بير آراشديرما گؤستريب کي، اينگيليس ديلي تدريسي درسليکلرينده کيشي و قادين اوبرازلار برابر تقديم اولونور. اوردون، فلسطين، ويئتنام، هينديستان، پاکيستان، کوستاريکا، آرژانتين و چين‌ده ده ایره‌لی‌له‌مه گؤرونور. فقط ميللي سوييه‌ده کيتابلاري اطرافلي نظردن کئچيرمک واخت آپاران و باهالي پروسئسدير. اونا گؤره بير چوخ اؤلکه‌لرده بو ايختيصارا دوشور.
“بعضي ده‌ييشيک‌ليک‌لر ايسه اؤتری‌دير و حؤکومت‌لرين بونو تام حياتا کئچيرمک ايسته‌یينه ده آرخايين اولماق اولماز،” جناب بئناووت دئيير. بو سببدن ده ائکسپئرتلر، صینيف اوتاقلاريندا بالانسي تامين ائتمک اوچون آلتئرناتيو اوصوللار تکليف ائديرلر. هينديستان و مالاوي‌ده آرتيق چالیشمالار اولوب: اؤیرنجی‌لره جينسيتي بللنديرمک کيمي تاپشيريقلار وئريليب و قروپ موذاکيره‌لرينده استروتايپلارلا باغلي سواللار تقديم اولونوب.
“ديقت جلب ائتمکله پروبلئمي حل ائتمک مومکوندور و اؤیرنجی‌لر بير تور پولیسی ايشيني ده به‌يه‌نيرلر،” پروفئسور بلومبئرگ دئيير. “آمما ايلک اؤنجه اؤِرتمن‌لري تعليماتلانديرماليييق و داها ياخشي تحصيل اوچون اول-آخير کيتابلاري يئنيدن يازماليييق.”
قایناق: بی‌بی‌سی آذربایجان
