۲۰۱۷-جی ایل مایین ۸-ده ائستئر لومباردی‌نین یازدیغی و thoughtCo سایتیندا درج اولونان بو مقاله اتک‌یازی ترجومه قروپو طرفیندن آذربایجان تورکجه‌سینه ترجومه ائدیلیب.
روس یازیچیسی فیودور دوستویئوسکی‌نین “جینایت و جزا” اثری ایلک دفعه ۱۸۶۶-جی ایلده “روس خبرچی” ادبی ژورنالیندا آیلیق حیصه‌لر سئریسی کیمی نشر اولونوب و او واختدان بری دؤورونون ان تأثیرلی ادبیات اثرلریندن بیرینه چئوریلیب. اثر یوخسول آدامین اؤلدوروجو دوشونجه‌لریندن توتموش جینایتدن سونرا حیس اولونان گوناه حیسینه قدر آلینتی‌لارلا دولودور.
حئکایه رودیون راسکولنیکوون بیر سَلَمچینی(نوزولچونو) اؤلدوروب پولونو آلماق اوچون پلان‌لار ترتیب ائتمه‌سینه دقت یئتیریر. داها سونرا راسکولنیکوو پلانی اوغورلا حیاتا کئچیرندن سونرا یاشادیغی معنوی دیلئمما(ایکیلم، دوراهی)-لارا و روحی عذاب‌لارا یؤنه‌لیر. راسکولنیکوو ادعا ائدیر کی، سلمچیدن آلدیغی پوللا تؤرتدیگی جینایتین عوضینی اؤده‌‌یه‌جک یاخشی ایش‌لر گؤره بیلر.
فردریش نیچه‌نین فوق الانسان (ابر انسان) نظرییه‌سی کیمی، دوستویئوسکی ده کاراکتئری واسیطه‌سی ایله ادعا ائدیر کی بعضی اینسان‌لار داها بؤیوک بیر خئییر اوچون ویجدانسیز بیر نوزولخورو اؤلدورمک کیمی قانونسوز حرکت‌لر ائتمک حقوقونا مالیکدیرلر. او دفعه‌لرله ادعا ائدیر کی قتل، داها بؤیوک خئییر اوچون ایشلنیلیبسه هئچ بیر پروبلئم یوخدور.
آجیما و جزا حاقیندا آلینتی‌لار
«جینایت و جزا» کیمی بیر باشلیقلا دوستویئوسکی‌نین ان مشهور اثرینین جزا وئرمکله باغلی آلینتی‌لارلا دولو اولدوغو فرض ائدیله بیلر. لاکین مؤلفین اؤز جزالاندیریجی‌لاریندان گوناهکارلارا مرحمت گؤسترمه‌لرینی یالوارماسینی و روایتچی‌نین تؤرتدیگی جینایته گؤره عذاب‌لارا قاتلانمالی اولدوغونو دا سؤیله‌مک اولار.
دوستویئوسکی ۲-جی فصیلده یازیر: “سیز دئییرسیز نیه منه یازیق‌لاری گلسین؟ … بلی! منه یازیغینیز گلمه‌سین! من چارمیخا چکیلمه‌لی‌یم، چارمیخا چکیلمه‌لی‌یم، هئچ کیمین منه یازیغی گلمه‌مه‌لیدیر! منی چارمیخا چکین، ائی حاکم، منی چارمیخا چک. اما منه یازیغین گلمه‌سین.” بو سوال بئله بیر فیکره اساس وئریر کی، تقصیرکارلارا مرحمت ائدیلمه‌مه‌لیدیر – حاکمین جینایتکارا رحم ائتمه‌سی یوخ، اونو لاییقینجه جزالاندیرماسی لازیمدیر- بو حالدا ناطیق چارمیخا چکیله‌رک جزالاناجاغینی مدافعه ائدیر.
لاکین جزا تکجه حاکمین بیر گوناهکار حاقیندا حؤکم و جزا چیخارماسی شکلینده دئییل، هم ده جینایتکارین اؤز اخلاقی‌نین نهایی جزا اولاراق وئردیگی بیر ویجدان عذابی شکلینده ده گلیر. دوستویئوسکی ۱۹-جو فصیلده بئله یازیر: “اگر ویجدانی وارسا، سهوی‌نین جزاسینی چکه‌جک؛ بو جزا حبس قدر (چتین) اولاجاق.”
دئمه‌لی، بو شخصی جزادان یئگانه خلاص یولو بشریتدن و الله‌دان عفو دیله‌مکدیر. دوستویئوسکی‌نین ۳۰-جو فصلین سونوندا یازدیغی کیمی: «درحال گئت، ائله بو دقیقه، یول آیریجیندا دایان، اَییل، اوّلجه موردارلادیغین تورپاغی اؤپ، سونرا بوتون دونیایا باش اَییب بوتون اینسان‌لارا اوجا سسله دئ کی ‘من بیر قاتیلم!’ سونرا الله سنه یئنیدن حیات گؤندره‌جک، گئده‌جکسن‌می، گئده‌جکسن‌می؟»
جینایت تؤرتمک و تحریک‌لرله حرکت ائتمک حاقیندا آلینتی‌لار
قتل تؤرتمک، باشقا بیر اینسانین حیاتینا قصد ائتمک آکتی متن بویو دفعه‌لرله موذاکیره ائدیلیر و هر دفعه دانیشانین بئله بیر ایرنج عملی تؤرتمک اوزره اولدوغونا اینانمادیغی ایما ائدیلیر.
دوستویئوسکی ائله ایلک فصیلدن بو مسئله‌نی قهرمانین حیاتی‌نین بیر چکیشمه ائلئمئنتی اولاراق آچیق شکیلده ایفاده ائده‌‌رک یازیردی: “من ایندی اورا نییه گئدیرم؟ من بونا قادیرم‌می؟ بو جدی بیر شئیدیرمی؟ هئچ ده جدی دئییل. بو ساده‌جه ایله‌نمک اوچون بیر فانتازییادیر؛ بیر اویونجاق! بلی، بلکه ده بیر اویونجاقدیر.” بو، دئمک اولار کی دانیشانین سونرادان اونون تاثیریله حرکت ائتمه‌سی اوچون بیر براعت، جیسمانی ایستک‌لرینه بویون ایمک اوچون بیر بهانه‌دیر، (و بئله‌جه) قتلی ساده‌جه اویونجاق کیمی تصویر ائدیر.
بئشینجی فصیلده قتل تؤرتمک رئاللیغی ایله اوزله‌شه‌رک بو قاورامی یئنیدن موباحیثه ائدیر، بورادا دئییر کی، “اولا بیلرمی، اولا بیلرمی، حقیقتا بیر بالتا گؤتوره‌جه‌یم، اونون باشینا ووراجاغام، اونون کلله‌سینی پارچالایاجاغام…یاپیشقان ایلیق قانا آیاق باساجاغام، قانا… بالتا ایله…بؤیوک تانری، اولا بیلرمی؟»
جینایت، معنوی نتیجه‌لره و یا بئله بیر حرکته گؤره معلوم جزایا دَیَرمی؟ بو، یاخشی بیر حیات یاشاماق ایدئیاسینا قارشی چیخا بیلرمی؟ دوستویئوسکی کیتابداکی موختلیف سیتات‌لار واسیطه‌سیله بو سوال‌لارا جاواب وئریر.
حیات و یاشاماق ایستیی حاقینپدا آلینتی‌لار
خصوصاً ده باشقاسی‌نین حیاتینا سون قویان جینایتی تؤرتمک فیکرینی نظره آلساق، یاشاماق و یاخشی یاشاماق ایراده‌سی ایدئیالاری «جینایت و جزا» بویونجا دفعه‌لرله گونده‌مه گلیر.
هله ایکینجی فصیلده دوستویئوسکی بشریتین یاخشی حیات ایده‌آل‌لارینین دوزگون اولا بیلمه‌یه‌جه‌یی و یا ان آزیندان بشریتین اؤزلویونده یاخشی بیر رئاللیقدان جایماسی احتیمالینی موذاکیره ائدیر. ایکینجی فصیلده دوستویئوسکی یازیر: «اگر اینسان حقیقتا اجلاف دئییلسه، عمومیتله، بوتون بشر عیرقینی نظرده توتورام- اوندا قالان هر شئی غرض‌دیر، ساده‌جه صونعی قورخولاردیر و هئچ بیر مانع یوخدور و هر شئی اولماسی گرکدیگی کیمیدیر.”
آنجاق ۱۳-جو فصیلده اعدام ائدیله‌رک جزالاندیریلما فیکری ایله قارشیلاشان دوستویئوسکی، اینسانین یاشاماق ایراده‌سی‌نین گئرچکلیگینی موشاهیده ائتمک اوچون، بیر آندا اؤلمکدنسه، ابدیته قدر اؤلومو گؤزله‌مک داها یاخشیدیر فیکرینه دایر، کؤهنه بیر آتا سؤزونه مراجعت ائدیر:
«هارداسا اوخوموشدوم کی اؤلومه محکوم ائدیلمیش بیری، اؤلوموندن بیر ساعت اول، هانسی‌سا هوندور قایادا، ساده‌جه آیاقدا دورا بیله‌جه‌یی قدر دار بیر چیخینتیدا یاشاماق مجبوریتینده قالسا و اطرافیندا اوقیانوس، ابدی ظولمت، ابدی تنهالیق، ابدی قاسیرغا اولسا، حیاتی بویو، مین ایل، سونسوزا قدر بیر کوادراتلیق بیر یئرده آیاقدا قالماق مجبوریتینده قالسا، بئله یاشاماغین بیر آندا اؤلمکدن داها یاخشی اولدوغونو سؤیله‌ییر و یا دوشونور! یالنیز یاشاماق، یاشاماق و یاشاماق! حیات، هر نه اولورسا اولسون!”
سون فصیلده ده دوستویئوسکی بو اومیددن، اینسانین هئچ اولماسا بیر گون داها نفس آلماغا داوام ائتمک آرزوسوندان دانیشیر، ایکی پئرسوناژ حاقیندا دئییر کی، «هر ایکیسی سولغون و ضعیف ایدیلر، لاکین او خسته سولغون اوزلر یئنی بیر گله‌جه‌یین، یئنی حیاتا تام بیر دیریلیشین شفقی ایله ایشیق ساچیردی. اونلار محبتله یئنیلنمیشدیلر؛ هر بیری‌نین اوره‌یی دیگرینین قلبی اوچون سونسوز حیات قایناق‌لارینی ساخلاییردی.»
