قوجا و دنیز پووئستی، ائرنئست هئمینگوئیین بیر شاه اثری ساییلیر.
بو اثر ۱۹۵۱-جی ایلده کوبادا یازیلیب و ۱۹۵۲ده باسیلیب‌دیر.
قوجا و دنیز اثری ۱۹۵۴ده نوبئل موکافاتینی قازانیب‌دیر.
پووئستین خولاصه‌سی:
پووئست استریم[1] کؤرفزینده باش وئریر و سانتییاقو آدلی بیر قوجا دا بو پووئستین قهرمانی ساییلیر.
سانتییاقو او بؤلگه‌نین معروف بالیقچی‌سی‌دی. اونون آریق جیسمی، قیریشلی بوینو و آمما عین حالدا گوجلو قول‌لاری وار. او بالیقچیلیقدان و دنیزده بالیق دالیسیجا گزمکدن هئچ بیر زامان یورولماییر.
سانتییاقو بئیس بالی چوخ سئویر و دایم اونون خبرلرینی قزئت‌لردن ایزله‌ییر.
صیده چیخاندا سانتییاقویلا برابر بیر اوغلان دا گئدیر. قوجا سکسن دؤرد گون دالبادال صیده چیخر و هئچ نه توتا بیلمه‌ییر. ایلک قیرخ گونده اوغلان دا قوجا ایله برابر بالیقچیلیغا چیخیر، لاکین سونرا آتا-آناسی اونو باشا سالیرلار کی قوجا اوغورسوز آدام‌دیر و بو نه‌دنه گؤره اوغلان قوجانین قاییغیندان آیریلیر و باشقا بیر قاییق‌لا صیده گئدیر.
سانتییاقو سکسن دؤرد گون هئچ بیر بالیق توتا بیلمه‌دییی اوچون اهالی‌نین ریشخندی و ترحمی‌له قارشیلاشیر. بو دا بیر تجروبه‌لی بالیقچی اوچون چتین وضعیت‌دیر.
او سکسن بئشینجی گون صاباح ائرکندن قاییغینی حاضیرلاییر و یئکه بیر بالیق توتماق اوچون یولا چیخیر. او گئت-گئده ساحیلدن اوزاقلاشیر. سانتییاقو اؤز-اؤزونه دانیشیر و خئیلی گؤزله‌دیکدن سونرا نهایت بیر ایری بالیق اونون چنگلینه دوشور. قوجا بو حادثه اوچون چوخ سئوینیر آمما بو بالیغی راحاتجا صید ائده بیلمه‌یه‌جه‌یینه ده آگاه‌دیر. بالیق سودان آتلانیر و قاییغی آرخاسیجا چکیر.
قوجا بو چتین شرایطده حضرت عیسی‌دان، حضرت مریمدن یاردیم ایسته‌ییر و تئز-تئز دعا اوخویور. سانتییاقو اؤز هدفیندن واز کئچمک نیتی یوخدور و ساعاتلارجا قاییق بالیغین آرخاسیجا سورونور. بالیق باشاردیغی قدر ساواشیر آمما نهایتده قوجا، بالیغا غالیب گلیر و بالیغی اؤلدوردوکدن سونرا اونو ساحیله آپارماق اوچون قاییغینا باغلاییر.
قوجا ساحیله قاییدارکن یئنی بیر موشکول‌له مواجه اولور. بو دفعه آکولا[2] بالیغی، اونون صید ائتدییی بالیغا هجوم ائدیر. قوجا دا اؤز نیزه‌سی‌له اونو آرادان قالدیرماق ایسته‌ییر. بو تیپلی صحنه‌لر دفعه‌لرجه تکرار اولور و نهایت سانتییاقو دفاع ائده بیلمه‌یه‌جه‌ییینی دوشونوب، ساحیله دوغرو حرکت ائدیر.
سانتییاقو ساحیله گئری دؤندوغو زامان صید ائتدییی او بؤیوک بالیقدان، بیرجه اسکلت قالیر. چونکی آکولا بالیق‌لاری بالیغین اتینی یئمیشدیلر.
قورولوش(ساختار)
بو اثر قورولوش باخیمیندان پووئست ساییلیر؛ چونکی فصل‌بندی‌سی یوخدور. اوندان علاوه آزاجیق بیر قیسا ناغیلدان اوزون‌دور و بو اثره رومان آدی دا وئرمک اولماز.
بو پووئست اوچونجو شخص واسطه‌سی‌له روایت اولونور و بونا گؤره بیز سانتییاقونون مونولوقلارینا دا شاهیدیک.
بو پووئستین چوخ ساده نثری و بیانی اولماسینا باخمایاراق، چوخ درین تمثیل‌لری وار. بلکه ده هئمینگوئیین بیر مدت درگی‌لرده رئپورتاژچیلیغی بئله ساده یازماسیندا تاثیری اولوب‌دور. او اؤزو بو حاقدا دئییر: « سیز هئچ بیر یاخشی کیتاب تاپا بیلمزسینیز کی یازیچی‌سی اؤنجه‌دن سمبول‌لاری اوندا یئرلشدیرسین. من چالیشمیشام بورادا بیر حقیقی قوجا کیشی، بیر حقیقی اوغلان، بیر حقیقی دریا، حقیقی بیر بالیق، حقیقی بیر لاققا[3] یارادام و بونلار او قدر یاخشی و حقیقی گؤرسندیلر کی ایندی هر بیری‌سی، بیر باشقا شئیین آنلامیندا گله بیلر.»
آمما باشقا طرفدن ده اونون فیکریجه حادثه‌لرین و اشیانین ماهیتی آیس بئرگ[4]کیمی‌دیر و بیز اونلاردان گؤردویوموز، تکجه ماهیت‌لری‌نین اوندا بیری‌دیر. اونا گؤره هئمینگوئیین اثرلرینی اوخویارکن همیشه اثرین آلت قاتلارینی دا نظره آلمالی‌ییق.
دنیز بورادا یاشامین آچیق بیر نمادی‌دیر. دنیز هم باغیشلایان‌دی، هم ده قداردی.
قوجا یورولماز بیر اینسانین نمادی‌دیر کی هدفینه یئتیرمک اوچون وار گوجویله ساواشیر.
بالیق بو پووئستده طبیعتین سمبولودور و قوجانین بو بالیق‌لا ساواشماسینی و اونو مغلوب ائتمک اوچون گؤستردییی چابانی آچیقجا بو پووئستده گؤروروک.
بو پووئست بقانین اینسان اوچون نه درجه‌ده اهمیتلی اولدوغونو گؤستریر.
داروینین سؤزونه اساسا، اینسان حیاتدا وارلیغینی و بقاسینی قوروماق اوچون هر ایشه ال آتا بیلر و بونا گؤره ده بیز گؤروروک کی سانتییاقو «قارداش» آدلاندیردیغی بالیغی اؤز وارلیغینی و بقاسینی قوروماق اوچون صید ائدیر.
سانتییاقونون بیر بالیق اوچون ایکی گون یاریم اللشمه‌سی‌نین نه‌دنی، بیرجه قارنینی دویوزدورماق دئییل. او اهالی‌نین تمسخرلریندن قورتولماق اوچون، ساحیله الی بوش قاییتماق ایسته‌میر و وار گوجویله او بالیغی مقصده یئتیرمک نیتینده‌دیر.
قوجا دنیزده چتین وضعیت‌لره دوشدوغو زامان، ایلک اوغلانین اونون کناریندا اولماسینی ایسته‌ییر و سونرالار دعا اوخوماغا و حضرت مریمدن یاردیم ایسته‌مه‌یه باشلاییر. چونکی قوجانین فیکریجه، او شرایطده بیرجه ماورایی گوج‌لر اونو نجات وئره بیلر.
قوجا و دنیز کیتابینی فارسجایا چئویرن مترجم، نجف دریابندری‌نین فیکریجه گاهدان بیر شخصین اودوزماسی، اونو غلبه‌سی ساییلیر و بو پووئیستده ده سانتییاقونون بالیغی ساپ ساغلام ساحیله یئتیره بیلمه‌مه‌سی بیرینجی باخیشدا اونون شیکستی ساییلا بیلر، آمما اصلینده او یئکه بالیغین اسکلتینی ده ساحیله گتیرمک اونون اوغورو ساییلیر.
بو اثرین اساس ده‌یرلنمه نه‌دنی ده اونون مؤوضوعسونون هئچ بیر زامان کؤهنه‌لشمه‌مه‌سی‌دیر. بعضی اثرلر بیر خاص دؤورده چوخ محبوبیت قازانا بیلیرلر، آمما همین اثر نئچه ایلدن سونرا آرتیق او کئچمیشده‌کی جذابلیغینی حفظ ائده بیلمیرلر و اصطلاحا زاماندا محدودلاشیرلار.
قوجا و دنیز پووئستی نئجه یازیلدی؟
ائرنئست هئمینگوئی کوبادا یاشادیغی زامان، بالیقچیلیق و قاییق سورمک اصلی تفریحاتیندان ساییلیردی و بونا گؤره ده او «قوجا و دنیز» اثرینده، بالیقچیلیق اصطلاحاتینی و فندلرینی چوخ تکمیل تصویره چکه بیلیب‌دیر.
ائرنئست هئمینگوئیین حیاتی‌لا باغلی آراشدیرانلارین فیکرینه گؤره، قوجانین بو اثرده‌کی شخصیتی، بعضی یئرلرده گرگوریو فوئتس آدلی بیر کوبالی بالیقچی‌نین حقیقی خاراکتئریندن تاثیر آلیب‌دیر. هئمینگوئی ۱۹۳۰-جو ایل‌لرده گرگوریونو، قاییغی‌نین کئشیکچیلییی اوچون استخدام ائتدی و گئت-گئده بو قوجا بالیقچی‌لا سیخ دوستلوق علاقه‌سی قوردو. قوئنتس ساوادسیزلیغینا گؤره، هئچ زامان هئمینگوئیین «قوجا و دنیز» اثرینی اوخویا بیلمه‌دی.
قوجا و دنیز فیلمی
ائرنئست هئمیگوئییین قوجا و دنیز پووئیستی اساسیندا ایکی فیلم دوزه‌لدیلیب:
1- ایلکین فیلم 1958ده، جان استرجزین[5] کارگردانلیغی‌لا اینگیلیس دیلینده دوزه‌لیب.
2- ایکینجی فیلم 1990دا، جود تیلورون[6] کارگردانلیغی‌لا اینگیلیس دیلینده دوزه‌لیب.
قوجا و دنیز انیمئیشئنی
1999-جو میلاد ایلینده آلئکساندر پئترووون[7] کارگردانلغی‌لا، ژاپونیا، کانادا و روسیا ایش بیرلیغی‌له دوزه‌لیب‌دیر.
[1] آتلانتیک اوقیانوسوندا ایستی سو آخینی اولان بیر یئر
[2] ایری بدنلی و ییرتیجی بیر بالیق
[3] کوسه بالیغی
[4] – دنیزلرده و اقیانوسلاردا، اوندا دوققوزو سو آلتیندا اولان بوز داغلاری.
[5] John Eliot sturges
[6] Jud Taylor
[7] aleksandr petrov
