تاریخچه
آذربایجانین موستقیللیک اوغروندا موباریزهسی، بو موستقیللیگی یئنیدن الده ائتمهسی و داها سونرا باش وئرن بیرینجی قاراباغ موحاریبهسی دایما گونئیلی سویداشلاریمیز طرفیندن دقتله ایزلهنیلیب. اونلار بو حادیثهلری ایزلهمکله و دستک وئرمکله یاناشی هم ده بو حادیثهلرده یاخیندان ایشتیراک ائدیبلر. بو شخصلره میدان حرکاتیندا آکتیو ایشتیراک ائدن محمد حاتمی تانتکینی، اسفندیار جوشقونو، سیروس تبریزلینی، اؤلکهنین ان فاجعهلی آنلاریندا بورادا اولان و باش وئرمیش حادیثهلرین فوتولارینی چکهرک دونیادا ایجتیماعیلشدیرن رضا دقتینی او جملهدن روحوللا داداشنژاد، جلال موسیپور کیمی قاراباغدا دؤیوشموش اونلارلا گونئیلی سویداشیمیزی مثال گؤستره بیلهریک.
بوندان باشقا موستقیل آذربایجاندا موختلیف واختلاردا باش وئرن حادیثهلر گونئی آذربایجانلیلار طرفیندن دستکلهنیب. چوخ واخت بو دستک آکسییالاری داغیدیلیب، اورادا ایشتیراک ائدنلر ایسه یا حبس اولونوب ایشگنجهلره معروض قالیبلار یا دا تعقیب اولونوبلار. مثلاً بیرینجی قاراباغ موحاریبهسی دؤورونده باش وئرمیش بو آکسییا تهراندا باش توتوب. تهران اونیوئرسیتهسینین تورک طلبهلری ارمنستانا قارشی اعتراض یوروشو کئچیریبلر. طلبهلر اوّلجه اونیوئرسیتهنین هئیتینده توپلاشیبلار. داها سونرا ایسه اونیوئرسیتهنی ترک ائدیب کوچهیه چیخماق ایستهییبلر. اونیوئرسیته رهبرلیگی ایسه اونلاری بوراخماماق اوچون قاپیلاری باغلاتدیریب. نتیجهده طلبهلر اونیوئرسیتهنین قاپیلارینی قیراراق اینقیلاب کوچهسی بویونجا یوروش کئچیریبلر. اونلار اوزَرینده «آذربایجان تک دئییلسن، بیز ده واریق» و «جانیم گؤزوم قاراباغ، شیرین سؤزوم قاراباغ» یازیلمیش پلاکاردلار قالدیریبلار. داها سونرا ارمنستان سفیرلیگینین قارشیسینا چاتیب، بورادا اونلارین ایشغالچی آددیملارینی پیسلهییب، اعتراض ائدیبلر. سونراکی ایللرده ده گونئی آذربایجاندا و ایراندا تورکلرین یاشادیقلاری بؤلگهلرده دایما قاراباغ مؤوضوعسو گوندمده ساخلانیلیب.
۲۰۰۴-جو ایلین ایون آییندا ارمنستانین دؤولت نمایندهلری ایقتیصادی امکداشلیق مقصدیله اردبیله گلیبلر. ارمنستاندان گلن هئیتین ترکیبینده قوندارما داغلیق قاراباغ رئسپوبلیکاسیندان دا نمایندهلرین اولماسی آشکار ائدیلدیکدن سونرا یئرلی اهالی بونا اعتراض ائدیب. بو نتیجه وئرمدیکده ایسه اونلار اردبیلین سرچئشمه مسجیدینده بسته اوتوروبلار. مسجیده هوجوم ائدن تهلوکهسیزلیک قوّهلری بسته اوتوران اینسانلاری دؤیهرک حبس ائدیبلر. میللی مدنی فعال عباس لسانینی دؤیوب، هوشونو ایتیرنه قدر آغزینی آدیال(پتو، بیر قات یورغان) ایله اؤرتوبلر. بو دؤیولمه نتیجهسینده اونون بیر نئچه قابیرغاسی و بورنو سینیب، آغ جیگری و بؤیرهیی زدهلهنیب. داها سونرا ۲ گون نامعلوم یئرده تک نفرلیک سلولدا ساخلانیلیب. اردبیل اینقیلاب محکمهسینین ۷-جی شعبهسینه آپاریلدیقدان سونرا داها ۱ آی ساخلانیلماسی حاقیندا قرار وئریلیب. بوندان سونرا لسانی اردبیل حبسخاناسیندا تک نفرلیک سلولدا ساخلانیلیب. بورادا دفعهلرله طیببی یاردیم اوچون مراجعت ائتسه ده، بونون اوچون آجلیق آکسییاسی کئچیرسه ده اونون ایستهیی تامین ائدیلمهییب. ۲۰۰۴-جو ایل ایولون ۲۲-ده ۲۰۰ میلیون ریال گیروو قویولماسی موقابیلینده محکمهیه قدر آزادلیغا بوراخیلیب. سونرادان ۸۰۰ مین ریال دیرینده جریمه اولونوب و ایجتیماعی آساییشی پوزماقدا اتهام ائدیلهرک ۱۵ شاللاق جزاسینا محکوم ائدیلیب.
هم تبریزین «تراختور» فوتبال کلوبونون هم ده دیگر آذربایجان شهرلرینین فوتبال و والیبال کوماندالارینین طرفدارلاری دفعهلرله آذربایجان و قاراباغلا باغلی شوعارلار دئییب، آذربایجان بایراغی و موختلیف بنرلر آچیبلار. بیر چوخ حاللاردا بو بنرلر اونلارین اللریندن آلینیب، اؤزلری ایسه ساخلانیلیبلار.
۲۰۱۹-جو ایل فئورالین ۲۷-ده ارمنیستان پرئزیدئنتی نیکول پاشینیان تهراندا «آرارات» ایدمان کومپلئکسینده ارمنی ایجماعسی ایله گؤروشوب. بو گؤروشونده او، اوستونده «قاراباغ ارمنستاندیر و سون» شوعاری یازیلمیش بنرله و ایشتیراکچیلارلا سلفی چکدیریب. بنردهکی یازیدا اراضی ادعاسینین اولماسی، ائلهجه ده گؤروشون خوجالی سویقیریمیندان بیر گون سونرا اولماسی بوتون دونیا آذربایجانلیلاری طرفیندن اعتراضلا قارشیلاندی. ۲۰۱۹-جو ایل مارتین ۱-ده گونئی آذربایجانلی فعاللار طرفیندن تهراندا یئرلهشن همین کومپلئکسین دیوارینا «قاراباغ آذربایجانین آیریلماز پارچاسیدیر» شوعاری یازیلیب.
۲۰۱۹-جو ایلین مارتین ۱-ده «تراختور» و «سپاهان» فوتبال کلوبلاری آراسیندا تبریزده کئچیریلهجک قارشیلاشمانی ایزلهمک اوچون گلن احسان اسماعیلدوخت، مهدی حمزهای و بابک صیامی آدلی ۳ سولدوز ساکینی حبس اولونوبلار. بونا سبب اونلارین آذربایجانا دستک مقصدیله اوزلرینه «قاراباغ» یازماقلاری اولوب. ۱ آی ۱۰ گونلوک حبسدن سونرا آزادلیغا چیخان احسان اسماعیلدوخت اؤلکهنی ترک ائدیب و داها سونرا بئلیندهکی ایشگنجه ایزلرینین شکلینی چکهرک پایلاشیب. قارشیلاشما داوام ائتدیگی مدتده ایستادیوندا اولان طرفدارلار «قاراباغ بیزیمدیر، بیزیم اولاجاق!» شوعارینی سسلندیریبلر. بوندان باشقا اوزَرینده اینگیلیسجه «قاراباغ آذربایجان تورپاغیدیر»، «قاراباغ بیزیمدیر، بیزیم اولاجاق!» یازیلمیش ۲ بنر و آذربایجان بایراغی قالدیریبلار. اویون
۲۰۱۹جو ایل مارتین ۲ده ارمنستانین تهرانداکی کنسوللوغونون بناسینین دیوارینا گونئی آذربایجانلی فعاللار طرفیندن اوستونده «قاراباغ آذربایجانیم آیرلیماز پارچاسیدیر» یازیلمیش ورقلر یاپیشدیریلیب.
بیتدیکدن سونرا ایسه بنرلری و بایراغی قالدیرماقدا تقصیرلندیریلن ۲۹ نفر گونئی آذربایجانلی ایستادیوندان چیخارکن حبس اولونوب.
داها سونرا ۲۰۱۹-جو ایل مارتین ۹-دا اورمیهنین «۹۰» فوتبال کلوبو ایله بوشهرین «شاهین» فوتبال کلوبلاری آراسیندا باش توتموش قارشیلاشمادا ائلهجه ده ۲۰۱۹-جو ایل مارتین ۱۴-ده و آپرئلین ۵-ده تبریزده باش توتموش «تراختور» فوتبال کلوبونون اویونلاریندا آزارکئشلر قاداغالارا و تعقیبلره باخمایاراق «قاراباغ بیزیمدیر، بیزیم اولاجاق!» شوعارلاریندان ایستیفاده ائدیبلر.
۲۰۲۰-جی ایل سئنتیابرین ۳-ده تهراندا ایران کوبوکونون(جام حذفی) فینال اویونو کئچیریلیب. تبریزین «تراختور» فوتبال کلوبو تهرانین «استقلال» فوتبال کلوبونو مغلوب ائتدیکدن سونرا غلبهنی قئید ائدن آزارکئشلر تهران کوچهلرینده «قاراباغ بیزیمدیر، بیزیم اولاجاق» شوعارینی سسلندیریبلر.
۲۰۲۰-جی ایلین آپرئل آییندا ارمنیستان سلاحلی قوّهلری طرفیندن ایشغال آلتیندا اولان خانکندیده چکیلمیش ویدئو کادرلار آذربایجانین هر ایکی تاییندا اعتراضلارا سبب اولدو. بو گؤرونتولرده ارمنی فعاللار ایرانا عایید یاناجاق داشییان آوتوموبیللری ویدئویا چکهرک اونلارین خانکندینه گلمهسینه اعتراض ائدیبلر. اونلار بیلدیریبلر کی، قوندارما رژیم ایراندان اوجوز و کئیفیتسیز یاناجاق آلیر. بوندان سونرا آذربایجان ایراندان رسمی آراشدیرما طلب ائدیب، ایران ایسه بو ادعالاری رد ائدیب.
۲۰۲۰-جی ایلین ایون آییندا موصاحیبه وئرن آذربایجانین کئچمیش خاریجی ایشلر ناظیری توفیق زولفوقاروو روسیهنین ارمنیستانا وئردیگی سلاحلارین ایران واسیطهسیله چاتدیریلدیغینی قئید ائدیب.
توووز دؤیوشلری
۲۰۲۰-جی ایل ۱۲ ایول تاریخینده آذربایجان – ارمنستان سرحد خطینده باشلامیش توووز دؤیوشلریندن سونرا گونئی آذربایجانلیلار تبریز، اورمیه، اردبیل، زنجان، سولدوز و تهران شهرلرینده آذربایجانا دستک آکسییالاری کئچیریلمهسی حاقیندا چاغیریش ائدیبلر. میتینگلر باشلامامیش ایران تهلوکهسیزلیک ارگانلارینین امکداشلاری موختلیف شهرلرده یاشایان میللی فعاللارا زنگ ائدهرک اونلارا خبردارلیق ائدیب، آکسییادا ایشتیراک ائدهجکلری تقدیرده حبس ائتمکله هدهلهییبلر. باش توتاجاق بیر چوخ آکسییانین قارشیسی پلیس طرفیندن آلینب. بوتون شهرلرده آکسییا گونو شهرین اساس کوچه و میدانلاری تهلوکهسیزلیک ارگانلاری طرفیندن نظارته گؤتورولوب. اراضییه موختلیف قوّهلر یئرلشدیریلیب. آکسییالاردا ایشتیراک اوچون اوّلجهدن معین ائدیلمیش یئرلره توپلاشان اینسانلار اراضیدن اوزاقلاشدیریلیبلار. بیر چوخو ایسه دؤیولهرک حبس ائدیلیبلر. بونا باخمایاراق بعضی شهرلرده آکسییا باش توتوب.
۱۶ ایولدا تبریزدهکی آذربایجان کنسوللوغونون قارشیسیندا یئرلی اهالی طرفیندن آذربایجانا دستک آکسییاسی کئچیریلیب. آکسییا ایشتیراکچیلاری ارمنستانین هوجومونو قینایاراق، «آذربایجان وار اولسون، ایستهمهین کور اولسون!»، «قاراباغ بیزیمدیر، بیزیم اولاجاق!» شوعارلاری سسلندیریبلر. داها سونرا آکسییا داغیدیلیب و بیر نئچه نفر حبس ائدیلیب. آکسییادا ساخلانیلمیش حکیمه احمدی، یاسمن ظفری، سعدالله ساسانیان، رحیم ساسانیان و مهدی پورعلی ۲۰۲۱-جی ایلین یانوار آییندا تبریز ایکینجی جزا محکمهسینین ۱۱۲ سایلی شعبهسی طرفیندن «اجتماعی آساییشی پوزماق»، «قانونسوز تدبیرلرده ایشتیراک ائدهرک ایجتیماعی آساییشی پوزماق» و «ضابیطلره قارشی عصیان ائتمک» اتهامی ایله هر بیری ۱ ایل حبس و ۶۰ شاللاق جزاسینا محکوم اولونوبلار.
۱۶ ایولدا اورمیهده فرید خورشیدی پلیس ایدارهسینه چاغیریلیب. ایلک گون بوراخیلسا دا، بیر گون سونرا تهلوکهسیزلیک قوّهلری طرفیندن یئنیدن ساخلانیلاراق اورمیه مرکزی حبسخاناسینا آپاریلیب. سالار طاهرافشار ایسه پلیس ایدارهسینین تهلوکهسیزلیک حیصهسی طرفیندن ساخلانیلاراق حبس اولونوب. ۲۱ ایول تاریخینده اونلارین هر بیری ۵۰ میلیون تومنلیک ضمانت قارشیلیغیندا محکمه اولان گونه قدر موقتی اولاراق آزاد اولونوبلار. هر ایکی میللی فعال «ایران ایسلام رئسپوبلیکاسینا قارشی تبلیغات آپارماق» و «میللی تهلوکهسیزلیگی و ایجتیماعی آساییشی پوزماق» اتهاملاری ایله تقصیرلندیریلیبلر. آوقوست آییندا میللی فعال فرید خورشیدی اونا قارشی اولان ادعالارین ثبوتا یئتیریلمهمهسینه گؤره برائت آلیب.
۱۶ ایولدا ارمنستانین تهرانداکی سفیرلیگینین قارشیسیندا کئچیریلمیش آذربایجانا دستک آکسییاسیندا حمید جاببارلی، حسین شهیدی، هادی علیشی و یعقوب مجیدی حبس اولوناراق ائوین حبسخاناسینا آپاریلیبلار. ایولون ۲۰-ه قدر اونلارین هارادا ساخلانیلمالاری حاقیندا یاخینلارینا بیر سؤز دئییلمهییب. حسین شهیدی، هادی علیشی، یعقوب مجیدی ایولون ۲۰-ده ضمانت قارشیلیغیندا بوراخیلسالار دا حمید جاببارلینی بوراخماییبلار. حمید جاببارلی همین گون عائلهسینه زنگ ائدهرک، ائوین حبسخاناسیندا اولدوغونو دئییب. آذربایجان دیلینده دانیشدیغی اوچون حبسخانا گؤزتچیلری اونا فارسجا دانیشمالی اولدوغو قیشقیریبلار داها سونرا ایسه زنگ کسیلیب. داها سونرا ایسه اونو ایکی داعش عضوو ایله عینی سلولدا ساخلاییبلار. ۷ گون ساخلانیلدیقدان سونرا ایولون ۲۷-ده ضمانت قارشیلیغیندا محکمه اولان گونه قدر موقتی آزادلیغا بوراخیلیب.
۲–جی قاراباغ موحاریبهسی
۲۰۲۰-جی ایل سئنتیابرین ۲۷-ده ۲-جی قاراباغ موحاریبهسی باشلادیقدان سونرا بیر قروپ گونئی آذربایجانلی تبریزدهکی آذربایجان کونسوللوغونا آذربایجان طرفیندن کؤنوللو اولاراق دؤیوشمک اوچون مراجعت ائدیبلر. کونسول علیالنقی حسینوو ایسه اونلارا دستکلری اوچون تشککور ائدیب.
بیر نئچه گون سونرا سوسیال شبکهلرده گونئی آذربایجانلیلار طرفیندن چکیلمیش ویدئو کادرلار و شکیللر یاییلیب. بو کادرلاردا روسیهدن آلینمیش حربی یوکلرین ایران اراضیسینده یئرلهشن نوردوز سرحد کئچید منطقهسی واسیطهسیله ارمنستانا داشیندیغینی گؤستریلیب. بو ایسه گونئی آذربایجانلیلارین اعتراضلارینا سبب اولوب. ۲۹ سئنتیابردا ایران خاریجی ایشلر ناظرلیگی بو ادعالاری رد ائدیب. داها سونرا آذربایجاندا فعالیت گؤسترن کوتلهوی اینفورماسیا واسیطهلری حربی تئکنیکانین ایران اراضیسیندن ارمنستانا آپاریلدیغینی گؤسترن ویدئوگؤرونتولری پایلاشیبلار. سونرا ایسه آذربایجانلی میللت وکیلی صابیر روستمخانلی دا ایرانین موختلیف اؤلکهلردن ارمنستانا سلاح داشینماسی ایله مشغول اولدوغونو بیلدیریب. ایران پرئزیدئنتینین ایشلر ایدارهسینین رئیسی محمود واعظی، آذربایجان باش ناظرینین معاوینی شاهین مصطفییئوله تلفون دانیشیغیندا بو ادعالاری رد ائدیب. او علاوه ائدیب کی، بو شایعهلرین ایکی اؤلکه آراسینداکی موناسیبتلری پوزماغا یؤنلیب. اوکتیابرین ۵-ده ایسه ایران خاریجی ایشلر ناظیرلیگینین سؤزچوسو سید خطیبزاده تهراندا کئچیریلن مطبوعات کنفرانسیندا ایرانین اؤز سرحددیندن ارمنستانا سلاح و حربی ماشینلارین کئچیریلمهسینه یول وئرمهدیگینی قئید ائدیب. آنجاق سونرا ایران دؤولتینه باغلی کوتلهوی اینفورماسیا واسیطهلری بو مسئله ایله باغلی آیریجا رئپورتاژلار حاضرلایاراق کادرلاردا عکس اولونان یوک ماشینلارینین ارمنستان حکومتینین اوّللر روسیهدن آلدیغی کاماز مارکالی یوک ماشینلاری اولدوغونو قئید ائدیبلر. حالبوکی کادرلاردا گؤستریلن کاماز مارکالی ماشینلارین مولکی یوخ حربی تعییناتلی ماشین اولدوغو ده گؤستریلیب. رئپورتاژلاردا همین یوک ماشینلارینین ۶۷۰ عدد اولدوغو قئید اولونوب. ۲۰۲۴-جو ایل مارت آییندا «باکو تیوی»-یه موصاحیبه وئرن ایرانین آذربایجانداکی سفیری سید عباس موسوی ایسه بو کامازلارین روسیهنین ارمنیستانداکی بازاسینا عایید اولدوغونو بیلدیریب.
بو حادیثهلردن سونرا گونئی آذربایجانلیلار موختلیف تاریخلرده بیر نئچه شهرده او جملهدن ده پایتخت تهراندا آذربایجانا دستک، ایرانا و ارمنستانا قارشی ایسه اعتراض آکسییالاری کئچیریبلر. تبریز و تهراندا آذربایجان بایراغی قالدیریلیب. آکسییا ایشتیراکچیلاری «قاراباغ بیزیمدیر، بیزیم اولاجاق!»، «ارمنیدن حیمایت جینایتدیر، جینایت» شوعارلارینی سسلندیریبلر. بوندان باشقا آکسییا ایشتیراکچیلاری روسیهنین ارمنستانا گؤندردیگی حربی یوکلرین ایران واسیطهسیله ارمنستانا چاتدیریلماسینا قارشی چیخاراق، نوردوز سرحد کئچید منطقهسینین باغلانماسینی طلب ائدیبلر. اردبیل، تبریز، اورمیه، زنجان، جولفا، علمدار، خیاو، کلئیبر، ماکی، ماراغا، مرند، سولدوز، پارساباد و تهران شهرلرینده یوزلرله گونئی آذربایجانلی آکسییا ایشتیراکچیسی حبس ائدیلیب، دؤیولوب و ایشگنجهلره معروض قالیبلار. پلیس و تهلوکهسیزلیک قوّهلری آکسییایا سرت موداخیله ائدیبلر، گؤزیاشاردیجی گازدان، رئزین گوللهلردن و دیهنکدن ایستیفاده ائدیبلر. ساخلانیلانلارین هامیسی آکسییالاردا توتولماییبلار. اونلارلا تورک میللی مدنی فعال یا آکسییالاردان اوّل یا دا آکسییالاردان سونرا ائولرینده و یا ایش یئرلرینده حبس اولونوبلار.
اردبیل
۲۰۲۰-جی ایل سئنتیابرین ۲۹-دا اردبیل شهرینین جیرال پارکیندا فعاللار آذربایجان اوردوسونا دستک و ایرانین ارمنستانا یاردیملارینا اعتراض اولاراق آکسییا کئچیریبلر. اونلار اوزَرینده «سیزین ظفرینیز بیزیم ظفریمیزدیر، آذربایجان عسگری» یازیلمیش پلاکارد قالدیریبلار. آکسییا ایشتیراکچیلاری ایران رژیمینین تهلوکهسیزلیک قوّهلری طرفیندن دؤیولهرک حبس ائدیلیبلر. حبس اولونانلاری بیر اوتاغا ییغدیقدان سونرا ایچری بیبَر گازی ووروبلار. گازین تأثیرینده حبس اولونانلارین بعضیلرینین اوزونون دریسی سویولوب. اونلاردان بیری گؤزدن علیل اولان سجاد جولانی دؤیولوب و بورنو قیریلیب.
۲۰۲۰-جی ایل سئنتیابرین ۳۰-دا اردبیلده بیر نئچه میللی فعال شیخ صفی توربهسینین قارشیسیندا اوزرینده لاتین الیفباسی ایله «بیر میللت سیزین آرخانیزدادیر، آذربایجان اوردوسو» یازیلی پلاکاردلا شکیل چکدیریبلر. بوندان سونرا ۲۰۲۰-جی ایل اوکتیابرین ۱-ده میثم جولانی و علی خیرجونون ائوینه پلیس و تهلوکهسیزلیک قوّهلری طرفیندن باسقین ائدیلیب و اونلار حبس ائدیلیبلر. تهلوکهسیزلیک قوّهلری علی خیرجونون حیطینین دیواریندان آشاراق ائوینه باسقین ائدیبلر. داها سونرا اونو، عائله عضولرینی و اونلارین حبسینه مانع اولماق ایستهین قونشولارینی دؤیهرک تحقیر ائدیبلر. باش وئرن حادیثه ویدئویا چکیلیب و بو گؤرونتولر اینسانلار آراسیندا اعتراضلارا سبب اولوب. داها سونرا علی خیرجونون حیات یولداشی افسانه اکبرزاده یولداشینین وضعیتینی اؤیرهنمک اوچون اردبیل دادستانلیغینین ۱۰-جو شعبهسینه مراجعت ائدیب. او، بورادا حاکم طرفیندن تحقیر اولونوب و حبس ائدیلیب. بیر گون نظارتده ساخلانیلدیقدان سونرا ایسه آزادلیغا بوراخیلیب. ۲۰۲۰-جی ایل دئکابر آییندا اردبیل ایکینجی جینایت محکمهسینین ۱۱۰ سایلی شعبهسی، میثم جولانی و علی خیرجونو «قاریشیقلیق یاراتماقلا ایجتیماعی آساییشی پوزماقدا ایشتیراک ائتمک» اتهامی ایله هر بیرینی ۴ آی حبس و ۲۰ شاللاق جزاسینا محکوم ائدیب.
اردبیل تهلوکهسیزلیک قوّهلری همین گئجه محسن اسماعیلی اقدم و صمد نظمینین ائولرینه ده باسقین ائدرک اونلاری حبس ائتمهیه جهد ائدیبلر. اما فعاللارین قونشولاری تهلوکهسیزلیک قوّهلرینه مقاومت گؤستردیکلری اوچون اونلاری حبس ائتمک مومکون اولماییب.
اردبیلده باش توتموش آکسییادا حبس ائدیلن ۷۴ یاشلی پرویز سیابی اوکتیابر آیینین ۵-ده گیروو موقابیلینده موقتی اولاراق آزادلیغا بوراخیلیب. آزادلیغا چیخدیقدان سونرا او، دؤیولدویونو گؤسترمک اوچون بدنینین شکیللرینی پایلاشیب. شکیللرده اونون کورَک و قوللارینداکی گؤیرن یئرلر آغیر شکیلده دؤیولدویونو گؤستریر.
موحاریبه باشلایاندان سونرا بؤیوک کوتلهیه خیطاب ائدن آذربایجانلی میللی مدنی فعال و همین دؤورده اردبیلده حبسده اولان ویجدان محبوسو عباس لسانی-یه یاخینلاری ایله گؤروشمک و تلفونلا دانیشماق قاداغان ائدیلیب. داها سونرا بیر مدت بونا ایجازه وئرسهلر ده نویابر آیینین ۱۳-ده بو قاداغا یئنیدن قویولوب. نویابرین ۲۰-ده عباس لسانی اونا قویولموش قاداغالارا اعتراض اولاراق، حبسخانا ضابیطینین اوفیسینده ۵ ساعتلیق اوتوراق اعتراض آکسییاسی کئچیریب. آکسییادان سونرا قوهوملارینین اونون زیارتینه گلمهسینه ایجازه وئرسهلر ده تلفون دانیشیقلارینا اولان قاداغانی آرادان قالدیرماییبلار.
۲۰۲۱-جی ایل اوکتیابرین ۹-دا اردبیل شهر محکمهسی طرفیندن بیر نئچه میللی مدنی فعالا حؤکم اوخونوب. حسین بالاخانی، عسگر اکبرزاده، مصطفی پروین، مرتضی پروین، مجتبی پروین، حمید حیدری، محمد جولانی، صبحان بخشی، مهدی هوشمند، بهمن خیرجو و سجاد جولانی ایران ایسلام رئسپوبلیکاسی جینایت مجللهسینین ۶۰۷-جی ماددهسینه اساساً تقصیرلی بیلینهرک هر بیری ۷ آی ۱۶ گون حبس و ۷۴ قامچی جزاسینا محکوم ائدیلیبلر.
تبریز
اوکتیابرین ۱-ده آذربایجان اوردوسونا دستک و ایرانین ارمنستانا یاردیملارینا اعتراض اولاراق تبریز اهالیسی ده آکسییا کئچیریب. بورادا باش توتان آکسییا ان بؤیوک آکسییا اولدوغو اوچون حبس اولونانلارین دا ان چوخو تبریز شهرینده اولوب. آکسییا ایشتیراکچیلاری «یاشاسین آذربایجان»، «قاراباغ بیزیمدیر، بیزیم اولاجاق»، «بیز اؤلمهیه حاضیریق، بابکین سربازیییق» شوعارلاری سسلندیریبلر. آکسییایا تهلوکهسیزلیک قوّهلری موداخیله ائدیب اونو داغیدیبلار. تخمیناً ۴۰ نفر حبس اولونوب، بیر چوخ ایشتیراکچی ایسه دؤیولوب. راستاکوچه کوچهسینده ایسه بیر قروپ وطنداش ساخلانیلان بعضی میتینگ ایشتیراکچیلارینی چئویک پولیس قوّهلرینین الیندن آلماغی باجاریبلار.
سونراکی گونلرده تبریزده بیر نئچه کیچیک آکسییالار اولسا دا «قاراباغا دستک» آدلی ایکینجی بؤیوک آکسییا اوکتیابر آیینین ۱۸-ه تعیین اولونوب. میللی فعاللارین بو چاغیریشیندان سونرا ایرانین کشفیات ناظیرلیگینین امکداشلاری بیر چوخ فعالا زنگ ائدهرک، اونلاری حبس ائتمکله هدهلهییب، بیر نئچهسینی ایسه اطلاعات (ایران اینفورماسییا، کشفیات و تهلوکهسیزلیک ناظرلیگی) ایدارهسینه چاغیریبلار. اوکتیابر آیینین ۱۷-ده آکسییا باش توتمامیشدان قاباق رسول رضوی، حسین امیرهجری و حسین محمدیان کیمی فعاللار حبس اولونوبلار. داها سونرا اونلار حبسلرینین قانونسوز اولدوغونو قئید ائدرک آجلیق آکسییاسینا باشلاییبلار.
هدهلره، تهدیدلره و حبسلره باخمایاراق اوکتیابر آیینین ۱۸-ده تبریزده «قاراباغا دستک» آکسییاسی باش توتوب. پلیس سرت موداخیله ائتسه ده آکسییا گئجه ساعتلارینا قدر فاصیلهلرله داوام ائدیب. آکسییا ایشیتاکچیلاری «گل قارداشیم میدانا، سلاح گئدیر ایروانا»، «قاراباغ بیزیمدیر، بیزیم اولاجاق»، «ارمنستانا حیمایت، جینایتدیر، جینایت»، تبریز، باکی، آنکارا، سلام اولسون تورانا!» کیمی شوعارلار سسلندیریبلر. اونلار هم ده ایران و ارمنستان آراسینداکی نوردوز سرحد-کئچید منطقهسینین باغلانماسینی طلب ائدرک «نوردوز گرک باغلانا» شوعاریندان ایستیفاده ائدیبلر. آکسییادا کیشیلرله یاناشی بیر نئچه قادین دا حبس اولونوب. حتی اونلارین بعضیلری اؤز اؤولادلاری ایله بیرلیکده ساخلانیلیبلار. شیما الماسی، حبیبه برقی، مینا ولیپور، سارا توری او جملهدن ده فاطمه ابراهیمزاده قیزی کوثر نعمتی ایله، مهتاب عسگرینژاد ایسه قیزی آیلین شیرزاد ایله بیرلیکده حبس اولونوبلار.
توتولانلاردان بیری اولان سیامک کوشی موقتی آزادلیغا بوراخیلدیقدان سونرا ساخلانیلدیغی اطلاعات بؤلمهسینین تجریدخاناسیندا مستنطیقلرین محبوسلاری دؤیوب عائلهلرینی تحقیر ائتدیکلرینی، ساخلانیلدیغی ۲ گون عرضینده اونلارا ایچمهیه سو وئریلمهدیگینی، یئمک ایستهینلرین ایسه اوتاقدان چیخاریلاراق دؤیولدویونو دئییب. بوندان باشقا او، تجریدخانادا حبس اولونانلار آراسیندا ۳۰-دان چوخ کیشی و ۱۰-دان چوخ قادین گؤردویونو ده علاوه ائدیب.
زنجان
سئنتیابرین ۳۰-دا زنجاندا بیر قروپ آذربایجانلی گنج اولجایتو خودابنده توربهسینین قارشیسیندا اوزَرینده «وطن خریطهلردهکی سرحدلرین ایرهلیسیندهدیر» یازیلمیش پلاکارد آچیبلار.
اوکتیابرین ۱-ده زنجان اهالیسی آذربایجانا دستک وئرمک مقصدیله شهرین اساس میدانینا توپلاشیبلار. لاکین آکسییا باشلامامیشدان اوّل همین میدانا تهلوکهسیزلیک ارگانلارینین امکداشلاری گلیبلر. قاراباغی دستکلهین پلاکارد و پانکاردلاری قالدیران اینسانلار مولکی گئییملی پلیسلر طرفیندن زوراکیلیغا معروض قالیب دؤیولوبلر. تهلوکهسیزلیک ارگانلاری طرفیندن حبس اولونان بیر نئچه آکسییاچی دیگر آکسییا ایشتیراکچیلارین کمکی ایله آزاد اولونوبلار. آکسییا داغیدیلدیقدان ۱ ساعت سونرا تکرار باشلاییب. ایشتیراکچیلار «قاراباغ بیزیمدیر بیزیم اولاجاق» شوعاری سسلندیریبلر. لاکین آکسییا تهلوکهسیزلیک قوّهلرینین موداخیلهسی ایله تکرار داغیدیلیب و بیر نئچه نفر او جملهدن اکبر قاراباغی و مجید کریمی ساخلانیلیبلار.
اورمیه
اوکتیابرین ۱-ده اورمیهنین ایمام و عطایی کوچهلرینده میتینگلر تشکیل ائدیلیب. میتینگلره تهلوکهسیزلیک ارگانلارینین امکداشلاری موداخیله ائدیبلر. نتیجهده هوشنگ نقیزاده، امیر گوهری، سهند بهنمون، رضا خلیلی، جواد رضایی، اشکان سعادتمهر، ابولفضل عسگری حبس ائدیلیبلر. سونرادان اونلارین بیر قیسمی موقتی آزادلیغا بوراخیلیبلار. نویابرین ۲۲-ده یونس شیرزاد جوان، رامین خدابخش، سالار طاهرافشار، سهند بهنمون، حسنییه انتخابی حسنلوئی، رامین دهقان، عرفان مهدی خانلی ساعتلو، امیر عزتی حیدرلو، فرهاد محمدی، جواد رضایی و دیگر فعاللار اورمیه عمومی و اینقیلاب دادستانلیغینین ۸-جی شعبهسینه چاغیریلیبلار.
خودآفرین
۲۰۲۰-جی ایل اوکتیابرین ۱۸-ده خودآفرین قصبهسی آذربایجان سلاحلی قوّهلری طرفیندن ارمنی ایشغالیندان آزاد اولونوب. داها سونرا سوسیال شبکهلرده خودآفرین شهریستانیندا یاشایان گونئی آذربایجانلیلارینین آذربایجان عسگرلرینی آلقیشلادیقلارینی گؤسترن ویدئولار یاییلیب. اورا توپلاشان اینسانلار عسگرلری آلقیشلاییب «آذربایجان بیر اولسون ایستهمهین کور اولسون»، «یاشاسین آذربایجان» کیمی شوعارلار سسلندیریبلر. عسگرلر ده اینسانلارین شوعارلارینا دستک وئریبلر. سونراکی گونلرده ایسه پلیس و تهلوکهسیزلیک قوّهلری طرفیندن اینسانلارا چایین قیراغینا گئتمک قاداغان اولونوب.
داها سونرا خودآفرین شهریستانینا «امام زامان» مکانیکی بریگاداسی یئرلشدیریلیب. ۲۴ اوکتیابردا بؤلگهنی زیارت ائدن ایسلام اینقیلابی کئشیکچیلری کورپوسونون قورو قوشونلارینین کوماندانی محمد پاکپور بیرگادانین بورادا خودآفرین شهریستانینین ساکینلرینی و سرحدلری قوروماق اوچون یئرلشدیریلدیگینی بیلدیریب. لاکین اوردونون موحاریبه دؤورونده آذربایجانلا سرحدده تعلیملر کئچمهسی و بورایا یئرلشدیریلمهسی یئرلی ساکینلر طرفیندن اعتراضلا قارشیلانیب.
قاراداغدا یاشایان میللی فعال ووقار نعمت آزادلیق رادیوسونون آذربایجان خیدمتینه موصاحیبه وئردیکدن سونرا اوکتیابرین ۳۰-دا کلئیبر شهرینین اطلاعات قوّهلری طرفیندن حبس ائدیلیب. بو موصاحیبهسینده او، گونئی آذربایجانلیلارین سئوینجله دؤیوشلری و آذربایجان اوردوسونون ایرهلیلهییشینی ایزلهدیگینی دئییب.
دیگر بؤلگهلر
اوکتیابرین ۱-ده تهراندا ایمام حسین میدانی و ۱۷ شهریور کوچهسینده آذربایجانا دستک آکسییاسی باشلاییب. آکسییا ایشتیراکچیلاری آذربایجان بایراغی قالدیریب، «ارمنستانا دستک جینایتدیر»، «نوردوز باغلانمالیدیر»، «یاشاسین آذربایجان»، «قاراباغ جان قاراباغ من سنه قوربان قاراباغ» و «قاراباغ بیزیمدیر، بیزیم اولاجاق»، شوعارلاری سسلندیریبلر.
خیاو و موغان بؤلگهلرینده کئچیریلمیش دستک آکسییالاریندا وحید خاوندی، سیامک سیفی، کاظم صفابخش، مهدی عبادالهی، شهروز همت اوغلو و پیمان آقایی ساخلانیلیبلار. سولدوزدا اینسانلار آذربایجانا دستک آکسییاسی کئچیرمک اوچون بلدییهیه مراجعت ائتسهلر بئله یوخ جاوابی آلیبلار. آکسییانین تعیین اولوندوغو گوندن بیر گون قاباق ایسه بیر نئچه میللی فعال ساخلانیلیبلار.
اوکتیابرین ۴-ده جولفا شهرینده سعید سلطانی و بابک کیومرثی حبس اولونوبلار. اونلار ۲ آیدان چوخ تبریزده اطلاعات تجریدخاناسیندا داها سونرا ایسه تبریز حبسخاناسیندا ساخلانیلیبلار. هر ایکیسی ۲۰۲۱-جی ایلین دئکابر آییندا تبریز اینقیلاب محکمهسینین ۳-جو شعبهسی طرفیندن ایران جینایت مجللهسینین ۴۹۹-جو ماددهسینه گؤره، «اؤلکهنین تهلوکسیزلیگینی پوزماق مقصدیله غیرقانونی قروپلارا عضو اولماق» اتهامی ایله ۲ ایل حبس جزاسینا محکوم اولونوبلار.
اوکتیابر آییندا نادارلی قصبهسینده آیدین هلالی اؤز دوکانینین اوزَرینه «قاراباغ بیزیمدیر، بیزیم اولاجاق!» شوعاری یازیلمیش پلاکارد آسیب. بوندان سونرا اونون دوکانی ایران پلیسینین عمومی مکانلارا نظارت بؤلمهسی طرفیندن باغلانیب. مرتضی نورمحمدی و حسین امانی ایسه همین پلاکاردلا علاقهدار ایران پلیسینین کشفیات شعبهسینه چاغیریلیبلار.
بیر نئچه گون اوّل اوکتیابرین ۱۸-ده باش توتاجاق «ارمنی تئررورچولارینا دستهیی دایاندیرین!» آدلی آکسییایا چاغیریش وئریلیب. بو چاغیریشدا آکسییانین باش توتاجاغی یئرلر و ساعاتلار قئید اولونوب. تشکیلاتچیلار یایدیقلاری پوستئرده طلب کیمی نوردوز سرحد کئچید منطقهسینین باغلانماسینی و ایرانین ارمنستانا دستهیینی دایاندیرماسینی قئید ائدیبلر.
اوکتیابرین ۱۸-ده رشت شهرینده گیلان ایالتینین ایسلامی مدنیتی و ارشاد ایدارهسینین قارشیسیندا شهرین آذربایجانلی اهالیسی طرفیندن آذربایجان اوردوسونا دستک آکسییاسی کئچیریلیب. آکسییا ایشتیراکچیلاری اوزَرینده «بیز آذربایجانین طرفداری دئییلیک، بیز آزربایجانلیییق» یازیلمیش پلاکارد قالدیریبلار. بوندان سونرا ودود اسدی، محمد عینی، ابراهیم گنجی حبس اولونوبلار. محمد عینی «سیستئمه قارشی تبلیغات آپارماق»، «میللی تهلوکهسیزلییه قارشی فعالیت گؤسترمک» اتهاملاری ایله محاکیمه ائدیلهرک، عمومیلیکده ۲ ایل ۷ آی حبس جزاسینا محکوم اولونوب.
آذربایجانا دستک بیاناتلاری
سئنتیابرین ۲۷-ده گونئی آذربایجان دئموکراتیک تورک بیرلیگی (گادتب) آذربایجان اوردوسونون ایشغال اولونموش اراضیلرینی آنتیتررور عملیاتی ایله آزاد ائتمهسینی دوزگون و بینالخالق حقوقون نورمالارینا اویغون آددیم کیمی دستکلهدیکلرینی و بو ایشده آذربایجان دؤولتینین و آذربایجان اوردوسونون یانیندا اولدوقلارینی بیان ائدیبلر.
اوکتیابرین ۱-ده ایراندا یاشایان ۱۰۰ آذربایجانلی کینئماتوقرافچی ارمنستانین آذربایجانا قارشی اولان حربی تجاووزونو پیسلهمکله قاراباغین آذربایجان اوردوسو طرفیندن آزاد اولونماسینی دستکلهدیکلرینی بیلدیرن بیانات یاییبلار.
آذربایجانی دستکلهدیکلری اوچون حبس اولونان اینسانلار گوج ایستروکتورلاری طرفیندن آذربایجان خئیرینه جاسوسلوقدا و آذربایجان طرفداشی اولماقدا اتهام اولوندوقلاری اوچون اینسانلار بونا اعتراض مقصدیله اوکتیابرین ۱-ده آذربایجان رئسپوبلیکاسی و اوردوسونا دستک، ائلهجه ده ایران حکومتینه اعتراض مقصدیله «بیز آذربایجانین اؤزویوک!» آدلی آکسییایا ایستارت وئریبلر. آکسییایا قاتیلانلار اوزَرینده «بیز آذربایجانینین یانداشی دئییلیک، بیز آذربایجانین اؤزویوک» جملهسی یازیلمیش پلاکاردلاری اللرینده توتاراق اؤز فوتولارینی چکیب، سوسیال شبکهلرده پایلاشیبلار. آکسییایا مینلرله وطنداش قوشولوب.
اوکتیابرین ۱-ده قاشقای تورکلرینین میللی-مدنی، سیاسی و ایجتیماعی فعاللاری ارمنیستانین آذربایجانا حربی تجاووزونو پیسلهمکله یاناشی، ایشغالدا اولان رایونلارینی ارمنستان ایشغالیندان آزاد ائتمک اوچون حربی عملیاتلارا باشلایان آذربایجان اوردوسونا دستک وئرن بیرگه بیانات یاییبلار. اونلار بو بیاناتدا آذربایجان تورپاغینین ایشغالدان آزاد اولونماسی اوغروندا دؤیوشمهیه حاضیر اولدوقلارینی دا بیلدیریبلر.
اوکتیابرین ۳-ده «عفو بینالمللی» تشکیلاتی آکسییالارین ایلک گونونده اردبیلده توتولان ۲۰ تورک فعال، او جملهدن عسگر اکبرزاده، مرتضی پروین، مصطفی پروین، محمد جولانی، میثم جولانی و علی خیرجونون وضعیتی ایله باغلی ناراحات اولدوغونو بیلدیریب.
اوکتیابرین ۳-ده گونئی آذربایجان شاعیرلر و یازیچیلار بیرلیگینین تشکیلاتچیلیغی ایله ایراندا یاشایان ۶۶۹ تورک شاعیر، یازیچی و عالیملر آذربایجانی دستکلهین بیانات وئریبلر. اونلار اؤز بیاناتلاریندا قاراباغین قئید شرطسیز ارمنستان ایشغالیندان آزاد اولونماسینی ایستهییبلر.
اوکتیابر آییندا بیر قروپ گونئی آذربایجانلی فئمینیست قاراباغ موناقیشهسی ایله باغلی بیانات یاییبلار. اونلار بو بیاناتدا موحاریبهنی قینادیقلارینی و صولحون تامین ائدیلمهسی اوچون بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتی قرارلارینین حیاتا کئچیریلمهسی ایله برابر ایشغالا سون وئریلمهسینی طلب ائتدیکلرینی ایفاده ائدیبلر.
اوکتیابر آیینین ۶-دا گونئی آذربایجاندا فعالیت گؤسترن آذربایجان طلبه حرکاتی آذربایجانا دستک بیاناتی یاییب. طلبه حرکاتینین بیاناتینی تبریز، همدان، اورمیه، گیلان، زنجان، اردبیل و تهران کیمی شهرلرده یئرلهشن اونیوئرسیتهلرده فعالیت گؤسترن موختلیف طلبه تشکیلاتلاری، ژورناللاری و درنکلری ایمضالاییبلار.
حبس اولونانلارا دستک
۲۰۲۰-جی ایلین آوقوست آییندا آمئریکا بیرلشمیش دؤولتلریندهکی آذربایجانلی دیاسپورا عضولری واشینگتندا ایران ایسلام رئسپوبلیکاسینین ماراقلارینی تمثیل ائدن اوفیس بیناسینین قارشیسیندا اعتراض آکسییاسی کئچیریبلر. اونلار بیانات یایاراق ایراندا حکومت طرفیندن آذربایجانلیلارین حقوقونو مدافعه ائدن میللی فعاللارا قارشی آرتان تضییقلری پیسلهییبلر. بوندان باشقا میللی فعاللار دؤکتور لطیف حسنلی، عباس لسانی، علیرضا فرشی، بهنام شیخی، حمید منافی نادارلینین و ۲۰۲۰-جی ایلین ایول آییندا آذربایجان رئسپوبلیکاسینا دستک اوچون موختلیف شهرلرده باش توتموش میتینگلرده ایشتیراک ائدیب توتولان یاسمن ظفری، حکیمه احمدی، سعدالله و رحیم ساسانیان، حمید جاببارلی، مقصود فضلی و دیگرلرینین سربست بوراخیلماسینی طلب ائدیبلر.
قاراباغا دستک میتینگلرینده اینسانلارین حبس اولونمالارینا قارشی بیر نئچه بؤلگهده دیوارلارا شوعارلار یازیلیب. اردبیلده دیوارلارا «آذربایجانلی صنعتچیلری و سیاسی فعاللاری آزاد بوراخین»، «قاراباغا دستک اولان فعاللاری آزاد بوراخین» کیمی شوعارلار یازیلیب.
۲۰۲۱-جی ایل اوکتیابر آیینین ۱۴-ده آذربایجان رئسپوبلیکاسیندا یاشایان حقوق مدافعهچیلری گونئی آذربایجانلی فعاللارین حبسی ایله باغلی بیزلشمیش میللتلر تشکیلاتینین اینسان حقوقلاری کمیتهسینه، «عفو بینالملل» تشکیلاتینا و ایرانا مراجعت عنوانلاییبلار. اونلار فعاللارا قارشی تهلوکهسیزلیک قوّهلری طرفیندن فیزیکی زور و ایشگنجهلرین تطبیق ائدیلمهسینی، اونلارا قارشی غیراینسانی طرزده داورانمالارینی، اونلارین حبس ائدیلمهلرینین اینسان حقوقلارینین پوزولماسی کیمی قطعی پیسلهیهرک جدی ناراضیلیقلارینی بیلدیریب، درحال آزادلیغا بوراخیلارینی طلب ائدیبلر.
موحاریبه بیتدیکدن سونرا
موحاریبه بیتدیکدن سونرا گونئی آذربایجانلیلار موختلیف شهرلرده آذربایجانین اراضی بوتؤولویونو برپا ائتمهسی موناسیبتیله غلبه یوروشلری کئچیریب، شیرنیاتلار پایلاییب، قوربانلار کسیبلر. بو تدبیرلرین بعضیلری موسیقی و رقصلرله موشاییعت اولونوب. لاکین ایران تهلوکهسیزلیک قوّهلری اینسانلارین بو تدبیرلرینه مانع اولوب، بعضیلرینی حبس ائدیب، بعضیلرینی ایسه حبس ائتمکله تهدید ائدیبلر. تبریز، اردبیل، اورمیه کیمی شهرلرین مرکزی میدانلارینا گیریش محدودلاشدیریبلار. شهر مرکزلرینه خصوصی تعییناتلی پلیسلر جمعلشدیریلیبلر.
شوشانین آزاد اولونماسی خبریندن سونرا اورمیهنین مرکزی کوچهلری اولان خیام و ایمام کوچهلرینده اینسانلارا شیرنیات پایلانیب. دوکانلارین قارشیسیندا اوزَرینده شیرنیاتلار و ایچکیلر اولان ماسالار قویولوب. آخشام ساعتلاریندا اورمیهده یئرلهشن «پارک جنگلی» پارکیندا، قوشاچایدا، تبریزده و بیر نئچه بؤلگهده غلبه موناسیبتیله فیشنگلر آتیلیب.
ماکی شهرینده غلبهنی قئید ائدن آذربایجانلیلار آذربایجان بایراقلاری و موختلیف شوعارلارلا شهرین کوچهلرینده اوتویوروش کئچیریبلر. ماکی ساکینی علی حسیننژاد اصلی یاشادیغی شهرده شوشانین آزاد اولونماسی موناسیبتیله اینسانلارا شیرنیات پایلادیغی اوچون نؤوبتی گون نویابرین ۱۲-ده اطلاعات مأمورلاری اونون گئییم ساتیشی ماغازاسینا هوجوم ائدهرک اونو حبس ائدیبلر. سراب شهرینده قاراباغین آزاد اولونماسینی قئید ائتمک اوچون قوربان کسدیکلرینه گؤره فیروز عقیلی و بابک دلخونی حبس اولونوبلار.
۲۰۲۰-جی ایلین نویابر آییندا عباس لسانینین اوغلو اوقتای لسانی شوشانین ایشغالدان آزاد ائدیلمهسی موناسیبتیله شیرنیات پایلادیغی اوچون اردبیل ایجتیماعی عیاشه اوبیئکتلرینه نظارت ایدارهسی طرفیندن «ایجتیماعی فیکری ناراحات ائتمکده» اتهام ائدیلیب. اونون اردبیل بازارینداکی دوکانی باغلانیب و بورادا ایشینی داوام ائتمهسی قاداغان اولونوب.
تیکانتپه شهرینده وطنداشلارین بایرام تدبیرینه ایجتیماعی عیاشه اوبیئکتلرینه نظارت ایدارهسینین نظارتچیلری طرفیندن هوجوم ائدیلیب. ۱۶ یاشلی امیررضا مرادی پهلوان، ۱۶ یاشلی حسین صدری و ۱۵ یاشلی علی صدری آدلی ۳ یئنییئتمه حبس اولونوبلار. داها سونرا تهلوکهسیزلیک قوّهلری تدبیرده ایشتیراک ائدن مجید زاهدپور، صائب نهاوندی تیکانتپه و عبدالله غلامی آدلی اوچ میللی مدنی فعالی دا حبس ائدیبلر. بونا سبب اونلارین آذربایجانین موحاریبهده غلبه قازانماسی ایله باغلی فیشنگ آتیب، میللی شوعارلار سسلندیردیکلری ویدئونون یاییلماسی اولوب. حبس اولونانلار بیر نئچه ساعت دیندیریلدیکدن سونرا سربست بوراخیلیبلار. اونلاری قاراباغین آزادلیغینی قئید ائتمهلری ایله باغلی چکدیکلری ویدئوچارخی یئنیدن پایلاشاجاقلاری تقدیرده، حبس اولوناجاقلاری ایله باغلی هدهلهییبلر.
سون
حبس خبرلرینی ایزلهمکله تخمینی حسابلاماق اولور کی، ۲۰۲۰-جی ایل عرضینده آذربایجانا دستک، ایرانا و ارمنیستانا اعتراض مقصدیله ایراندا باش توتموش آکسییالاردا ۳۰۰-ه یاخین آذربایجانلی حبس ائدیلیب. حبس اولونانلار آراسیندا تکجه آکسییا ایشتیراکچیلاری اولماییب. رژیم طرفیندن آذربایجانین غلبهسی موناسیبتیله قوربان کسن، شیرنیات پایلایان و یا فیشنگ آتان اینسانلار دا ساخلانیلیبلار. اونلارین آراسیندا قادینلار، قوجالار، یئنییئتمهلر و علیل ده اولوب. بیر نئچه قادین حتی اؤز اؤولادلاری ایله بیرگه ساخلانیلیبلار. مثلاً تبریزده ساخلانیلمیش فاطمه ابراهیمزاده ۱۳ یاشلی قیزی کوثر نعمتینین گؤزلری قارشیسیندا دیندیریلیب و ایشگنجهیه معروض قالیب. حبس اولونانلار ساخلانیلارکن، ائلهجه ده ساخلانیلدیقدان سونرا حبسخانالاردا دؤیولوب تضییقلره معروض قالیبلار. بوندان باشقا نظره آلماق لازیمدیر کی، بعضی حاللاردا حبس اولونانلار یا تهلوکهسیزلیک قوّهلرینین تضییقی ایله یا دا گلهجکده ده اؤلکهده یاشاماغی دوشوندوکلری اوچون و یا اؤز ایشلرینی ایتیرمهمک اوچون اؤز آدلارینین هر هانسیسا سایتدا و یا حئساباتدا قئید اولونماسینی ایستهمیرلر. محض بونا گؤره ده اونلارین عائلهلری حبس اولونانلار حاقیندا هئچ بیر معلومات وئرمیرلر.
گونئی آذربایجانلیلارین تضییقی ایله ایران اراضیسیندن ارمنستانا آپاریلان کاماز مارکالی حربی تعییناتلی یوک ماشینلاری معین مدتدن سونرا سرحدده ساخلانیلیب و موحاریبه بیتهنه قدر اونلار ارمنستانا بوراخیلماییبلار. اما بو مسئله ایشیقلاندیریلمایانا قدر بیر نئچه گون عرضینده ارمنستانا حربی یوکلر چاتدیریلیب. بو یوکلرین ایچهریسینده دقیق نهلر اولوب بیلینمیر. اما هر بیر حالدا ایران رسمیلرینین تصدیقلهدیکلری یوک ماشینلاری بئله حربی تعییناتلی اولوبلار. و بو دؤور عرضینده ارمنستان اراضیسینه نئچه حربی یوکون کئچمهسی ایله باغلی هئچ بیر معلومات یوخدور.
۲۰۲۱-جی ایلین مارت آییندا ژورنالیست پرویز یاری وئردیگی موصاحیبهده قئید ائدیب کی آکسییالار دؤورونده و اوندان سونرا دا عمومیلیکده ۲۰۲۰-جی ایل عرضینده ۲۴۲ تورک فعال حبس اولونوب. حبس اولونانلار آراسیندا اونلارلا قادین دا اولوب. آکسییا ایشتیراکچیلارینین بعضیلرینه شاللاق جزاسی دا وئریلیب. حقوق مدافعهچیلری ژاله تبریزلی و شاهین خیاولی-یا گؤره محکمهلرین بو جزانی وئرمکده مقصدلری میللی فعاللارین شرفینی آلچالتماق اولوب.
مقالهنی یازماقدا مقصدیم سویداشلاریمیزین او چتین گونلرده بیزیم یانیمیزدا اولماقلارینی گؤسترمکدیر. بعضا گونئی آذربایجانلا باغلی اولان خبرلری هر گون ایزلهین من بئله او دؤورده اولان حادیثهلری اونودورام. اومیدوارام، بو مقاله مسئلهدن خبری اولانلارلا یاناشی خبری اولمایانلار اوچون ده بیر یادداش کیتابچاسی رولونو اوینایاجاق. سویداشلاریمیزین اذیتینی اونوتمایاق و بیلک کی، بیر گون اونلارین دا بیزیم دستهییمیزه احتیاجلاری اولاجاق. او گون اوزاقدا دئییل.
قایناق: میللیت سایتی
استنادلار:
[1] محمد حاتمی تانتکینی تبریزده قورولموش آذربایجان میللی حکومتی دؤورونده آذربایجان دموکرات فرقهسینین گنجلر تشکیلاتینین عضوو اولوب. میللی حکومت داغیلدیقدان سونرا عایلهسی ایله بیرلیکده آذربایجانین قوزئیینه کؤچوب. XX عصرین سونلاریندا آذربایجاندا باش وئرمیش میللی آزادلیق حرکاتینین اساس آپاریجی قوهلریندن بیری اولان چنلیبئل تشکیلاتینی قوروب. قانلی یانوار حادثهلریندن سونرا خلیل رضا اولوتورک ایله بیرلیکده سووئت حکومتی طرفیندن حبس اولوناراق مسکو لوفئرتووو حبسخاناسینا آپاریلان ۶ نفردن بیری اولوب. ۹ آیلیق حبسدن سونرا گئریقاییدیب و قورتولوش باتالییونون ترکیبینده بیرینجی قاراباغ موحاریبهسینده اشتراک ائدیب
[2] فداییلر دستهسینین عضوو اولوب. میللی حکومت داغیلدیقدان سونرا عایلهسی ایله بیرلیکده آذربایجانین قوزئییینه کؤچوب. ۱۹۸۴جی ایلده اسماعیل تاریقپیمان ایله بیرلیکده اساس مقصدی گنجلر آراسیندا سیاسی تبلیغات آپارماق و بوتؤو آذربایجانی قورماق اولان «گنج قواردییاچیلار» آدلی قیزلی تشکیلات قوروب. داها سونرا تشکیلات داغیلیب و عضولری سیبرییه سورگون اولونوبلار. سووئت حاکمیتینده قارشی دیسیدنت کیمی تانینیب. چنلیبئل و بیرلیک تشکیلاتینین قورولماسیندا اشتراک ائدیب. ۱۹۸۹جو ایلده باش توتموش آکسیالارین بیرینده ۳۱ نفرله بیرلیکده حبس اولونور. هم حبس اولونارکن دؤیولمهسی هم ده ساخلاندیغی کامئرایا گاز بوراخیلماسی اونون ساغلیغینا منفی تاثیر ائدیب. حبسدن چیخاندان سونرا دنیاسینی دییشیب.
[3] سیروس تبریزلی، تبریزده دوغولوب، میللی آزادلیق حرکاتینین اساس سیمالاریندان ائلهجه ده «یئنی آذربایجان پارتییاسی»نین قوروجو عضولریندن بیری اولوب. آذربایجان میللی مجلسینین بیرینجی و ایکینجی چاغریش میللت وکیلی هم ده ۱۹۹۷-۲۰۰۰جی ایللرده آذربایجانین مطبوعات و اینفورماسییا ناظیری اولوب. ۲۰۰۷جی ایلده چیخیشلارینین بیرینده پارتییا عضولرینی و ائلهجه ده حاکمیتده کی بعضی وظیفهلری تنقید ائتدییینه گؤره پارتییادان اوزاقلاشدیریلیب.
[4] رضا دقتی تبریزده دوغولوب. فوتوگراف و فوتوژورنالیستدی. ۱۹۸۱جی ایلدهن فرانسهده یاشاییر. میللی جغرافیا جمعیتینین عکاسیدیر. قانلی یلنوار فاجعهسیندن سونرا اؤلکهیه گلیب. بوردا باش وئرنلری گیزلی شکیله چکیب. سونرا شکیللری خارجی اؤلکهلرده یاییملاییب. بیرینجی قاراباغ موحاریبهسی دؤورونده ده آذربایجانا گلیب. بوردا بیر چوخ واجب تاریخی آنلاری چکرک خارجده اجتماعیلشدیریب.
[5] Təbrizdə Ermənistanın konsulluğu açılır / Azadlıq Radiosu
[6] Abbas Lisani- Prisoner of Conscience / Amnesty International
[7] UA 163/06. Incommunicado detention/Fear of torture/Medical concern / Amnesty International
[8] Սելֆի Իրանի հայ համայնքի հետ՝ «Արարատ» ակումբում:) / Nikol Paşinyanın rəsmi feysbuk hesabı
[9] Güney Azərbaycandan ermənilərə cavab: Araratın divarında “Qarabağ Azərbaycanın ayrılmaz parçasıdır” şüarı yazıldı-Şəkil / GADTB
[10] بازداشت سه تن از هواداران تیم تراختور در ورزشگاه سهند / araznews.org
[11] СМИ: В Иране к азербайджанцам, задержанным за протесты против провокационного селфи Пашиняна, применяются пытки – ФОТО – ВИДЕО / 1news.az
[12] Qarabağ bizimdi bizim olacaq şüarı Təbrizdə / GADTB
[13] Qarabağ bizimdir bizim olacaq baneri Təbrizdə / GADTB
[14] Təbrizdə Azərbaycan bayrağı / YouTube | Kamran Ədalət
[15] South Azerbaijanis Stand Up For Karabakh: ” Karabakh is Ours, Will Remain As Such!” / southazerbaijan.com
[16] 29 azərbaycanlı fəala fiziki zorakılıq – İran həbsxanasında / teleqraf.com
[17] Tehranda erməni konsulluğuna vərəqələr yapışdırıldı / axar.az
[18] Urmiyada da Qarabağ şüarı… – VİDEO / aznews.az
[19] Rejimin stadionu mühasirəyə almasına baxmayaraq Təbrizdə Qarabağ şüarı səsləndi – Video / GADTB
[20] “Traktor” azərkeşlərindən Azərbaycana dəstək şüarları: “Qarabağ bizimdir, bizim olacaq!” – VİDEO / press.az
[21] İran maşınları Qarabağa yük daşıyır / YouTube | Vüsal Məmmədzadə
[22] Iranian trucks in Karabakh spark protest in Azerbaijan / eurasianet.org | Joshua Kucera
[23] Iran Denies Facilitating Transfer of Russian Arms to Armenia / caspiannews.com | Orkhan Jalilov
[24] Qarabağdakı müharibə; İrandakı Türk vətəndaşların üçüncü həbs dalğasının başlanğıcı / iranwire.com
[25] İran Azərbaycanında Qarabağa dəstək mitinqi sərt şəkildə dağıdılıb / Amerikanın Səsi | Hamid Məlioğlu
[26] Beş Təbrizli vətəndaş cəmi beş il həbs və 300 şallaq cəzasına məhkum edildilər / iranwire.com
[27] İran Azərbaycanında iki milli fəala bəraət qazandırılıb / Amerikanın Səsi | Hamid Məlioğlu
[28] İranda 18 türk fəalın saxlandığı deyilir / Azadlıq Radiosu
[29] The condition of Azerbaijani activists arrested in recent days / aznews.tv
[30] مراجعه جوانان در تبریز برای ثبت نام جهت آزادسازی قره باغ به کنسولگری آزربایجان شمالی / araznews.org
[31] Iran denies allowing passage of weapons into Armenia after video emerges on social media / intellinews.com
[32] Tehran Denies Sending Russian Arms To Armenia Via Iran / Radio Farda
[33] انتقال کامیونهای روسی از خاک ایران! / iribnews.ir
[34] İran səfirindən gözlənilməz açıqlamalar – RƏSMİLƏR / Baku TV – 13:49
[35] Protests Erupt In Iran Backing Azerbaijan In Nagorno-Karabakh Conflict / Radio Free Europe/Radio Liberty
[36] Təbrizdə Azərbaycan ordusuna dəstək aksiyası / Meydan TV
[37] İran polisi Ərdəbildə Qarabağa dəstək mitinqini sərt şəkildə dağıdıb / Amerikanın Səsi
[38] تشدید نگرانیها در پانزدهمین روز بیخبری از وضعیت بازداشتشدگان پارک جیرال اردبیل / iranwire.com
[39] Ərdəbildə Azərbaycan Ordusuna dəstək aksiyası: 50 nəfərədək soydaşımız saxlanılıb / ayna.az
[40] Güneyli fəal Əli Xeyrcu Ərdəbil Kəşfiyyat İdarəsinə çağırılıb / Amerikanın Səsi
[41] Qarabağ muharibəsində Azərbaycanı dəstəkləyən İki Ərdabili mədəni fəal şallaq və həbs cəzasına məhkum edildi / iranwire.com
[42] “Ərdəbildə Azərbaycana dəstək aksiyası ilə bağlı iki fəalın hökmü qüvvədə saxlanılıb” / azadliq.info
[43] İranın on şəhərində keçirilən etiraz mitinqlərindən sonra ən az altmış nəfər saxlanılıb / iranwire.com
[44] “Ərdəbilli fəal işgəncələrə məruz qalıb” / Amerikanın Səsi
[45] “Iranda həbsdə olan Abbas Lisaninin ziyarət və telefon əlaqələrinə qadağa qoyulub” / Amerikanın Səsi
[46] “Abbas Lisani ona qoyulmuş qadağalara etiraz olaraq oturaq aksiya keçirib” / Amerikanın Səsi
[47] “Ərdəbildə Qarabağa dəstək aksiyası ilə əlaqədar 12 vətəndaşa ümumilikdə 15 il həbs və 888 şallaq cəzası kəsilib” / Amerikanın Səsi | Hamid Məlioğlu
[48] Təbriz 2020/10/01 – Qarbağ üçün Azərbaycan ordusuna dəstək / Oğuz TV
[49] حمله پلیس به تجمع تبریز در حمایت از جمهوری آذربایجان در جنگ قره باغ / VOA Farsi
[50] “Əkbər Mühaciri Təbrizin mərkəzi həbsxanasına köçürülüb” / Amerikanın Səsi | Hamid Məlioğlu
[51] Təbrizdə daha bir Qarabağ aksiyası / YouTube – Açıq Azərbaycan
[52] “گزارشی تازه از بازداشت شدگان اعتراضات آذربایجان به ادامه فعالیت گمرک نوردوز” / aznews.tv
[53] “Qarabağa dəstək” aksiyalarında saxlanılan qadınların adları açıqlanıb” / Amerikanın Səsi | Hamid Məlioğlu
[54] “Siyamək Kuşi: İki günə yaxın bizi döydülər, ac və susuz saxladılar” / Amerikanın Səsi | Hamid Məlioğlu
[55] Mehdili, Məhsa. 44 günlük Qarabağ savaşında Güney Azərbaycan (az.). Bakı: Azərbaycan Yüksəliş Partiyası kitabxanası. 2022. 116. ISBN 9789952377880.
[56] “İranın on şəhərində keçirilən etiraz mitinqlərindən sonra ən az altmış nəfər saxlanılıb”. / iranwire.com
[57] Tarixi Xudafərin körpüsü üzərində Azərbaycan bayrağı ucaldı / DSX Media
[58] “ایران در مرز جمهوری آذربایجان نیرو و سلاح سنگین مستقر کرد – DW – ۱۳۹۹/۸/۴” / dw.com
[59] “فرمانده نیروی زمینی سپاه از شهرستان خداآفرین بازدید کرد” / irna.ir
[60] “Nəcəf Neməti: İranın Azərbaycanla sərhəddə hərbi texnika yerləşdirməsi yerli əhalinin narazılığına səbəb olub” / Amerikanın Səsi
[61] “Arazın o tayında da Əliyevin tvitini gözləyənlər var: ‘Burda hamı Qarabağdan danışır’” / Azadlıq Radiosu
[62] “تجمع در تهران و تبریز در حمایت از جمهوری آذربایجان”. / independentpersian.com
[63] تظاهرات در تهران و تبریز در حمایت از جمهوری آذربایجان / al-ain.com
[64] “İran Azərbaycanında ‘Qarabağ bizimdir’ plakatını nümayiş etdirən vətəndaşın mağazası möhürlənib” / Amerikanın Səsi
[65] Güney Azərbaycanda İrandan Ermənistana silah-sursatın daşınmasına etirazlar bazar günü keçiriləcək / GADTB
[66] “Vədud Əsədi Rəşt həbsxanasına köçürülüb” / iranwire.com
[67] “GADTB başqanı Əjdər Tağızadənin Azərbaycan ordusunun Ermənistanın cəbhədə təxribatına layiqli cavabı ilə bağlı bildirişi” / GADTB
[68] “بیانیه جمعی از سینماگران آذربایجانی ایران در حمایت از آزادی قرهباغ؛ به اشغال قرهباغ خاتمه دهید” / aznews.tv
[69] Güneydə “Biz Azərbaycanın ÖZÜYÜK, qardaşı DEYİLİK” adlı KAMPANİYAYA MİNLƏRLƏ HƏMVƏTƏNİMİZ QOŞULDU / Kanal 13
[70] “”We are Azerbaijan” campaign is gaining popularity • Aznews TV” / aznews.tv
[71] “Qaşqay türkləri bəyanat yaymaqla Ermənistanın Azərbaycana hərbi təcavüzünü pislədilər” / GADTB
[72] Urgent action / Amnesty International
[73] بیانیه جمعی از شاعران و نویسندگان آذری ایران در حمایت از آزادسازی قره باغ / qafqaz.ir
[74] “Bir qrup güneyli feminist Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı bəyanat yayıb” / Amerikanın Səsi | Əlirza Quluncu
[75] “Azərbaycan Tələbə Hərəkatının son Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı bəyanatı” / GADTB
[76] “Azərbaycanlılar Vaşinqtonda etiraz aksiyası keçirib” / Amerikanın Səsi | Hamid Məlioğlu
[77] “İranda Qarabağa dəstək mitinqlərində həbslərə etiraz olaraq Ərdəbil divarlarında şüarlar yazılıb” / Amerikanın Səsi
[78] “Azərbaycanlı hüquq müdafiəçiləri fəalların həbsi ilə bağlı İrana müraciət ünvanlayıb” / Amerikanın Səsi | Türkan Bəşir
[79] “Şuşanın azad edilməsi İran rejimini qorxuya saldı-Şəkil” / GADTB
[80] “Güney Azərbaycan şəhərlər Şuşanın azad edilməsini bayram etdi-Video” / GADTB
[81] “Güney Azərbaycan şəhərlər Şuşanın azad edilməsini bayram etdi-Video” / GADTB
[82] “Ermənipərəst İran rejimi Şuşanın azad edilməsinə sevindiyinə görə Əli Hüseynnəjad Əsli həbs edib” / GADTB
[83] “İran Azərbaycanında Qarabağ şənliklərində iştirak edənlər həbs edilir” / Amerikanın Səsi | Hamid Məlioğlu
[84] “Qarabağ müharibəsi bitdikdən sonra ən az 13 nəfər qoyun qurban kəsdikləri üçün tutuldular” / iranwire.com
[85] “Qarabağ müharibəsi bitdikdən sonra ən az 13 nəfər qoyun qurban kəsdikləri üçün tutuldular” / iranwire.com
[86] “Pərviz Yari: İran Azərbaycanında mədəni fəallar çətin bir il yaşadılar” / Amerikanın Səsi | Əlirza Quluncu
[87] “Jalə Təbrizli: Artıq BMT-də İran Azərbaycanının problemlərini daha çox səsləndirməyə imkanımız var” / Amerikanın Səsi | Əlirza Quluncu