سو حؤوزه‌لری اوزره متخصص حسین خوروشی اورمو گؤلو مسئله‌سی ایله باغلی «اتک‌یازی»-یا موصاحیبه وئریب. حسین خوروشی اوّلجه اورمو گؤلو سو حؤوزه‌سینی تانیتدیراراق، گؤلون تارازلیق ساحه‌سی و عمومیتله ائکولوژی تارازلیق باره‌ده بیر سیرا اهمیتلی معلومات‌لار وئریب. او هم ده تأسفله‌نه‌رک دئییب کی ۹۰ فایز جانینی ایتیرمیش بیر اینسانا، اینسان دئمک نه درجه دوغرودورسا، اورمو گؤلونه ده گؤل دئمک آرتیق او درجه دوغرودور. حسین خوروشی «آرتیق اورتادا بیر گؤل یوخدور» دئییب.
اورمو گؤلونون قوروما سبب‌لری ایله باغلی ائکسپئرت حسین خوروشی فیکیرلرینی کسکین شکیلده بیان ائدیب. اونون فیکریجه گؤلون قوروما سببی بوتونلوکله پیس ایداره‌چیلیک و اینسان خطالاریدیر. سو حؤوزه‌لری اوزره اکسپرت سون اون‌ایللیک‌لرده گئرچکله‌شن لاییحه‌لرین سو حؤوزه‌لرینه گئنیش باخیش‌لاری اولمادیغیندان حیاتا کئچیریلدیکلری اوچون گؤلون حیاتی یولوندا مانعه‌لر یاراتدیغینی دئییر. اونون فیکرینجه دؤولت ارگان‌لارینین اورمو گؤلونون سو حؤوزه‌سینده حیاتا کئچیردیگی لاییحه‌لر ساده ائکسپئرت آراشدیرماسیندان بئله محروم، راست‌گله آددیم‌لاردان عبارت اولوب. او گؤله آخان چای‌لارین اوزرینده تیکیلمیش چوخ سایدا سو آنبارلارینا ایشاره ائد‌رک، گؤله تؤکولن چای‌لارین قاباغی سدلرله آلیناجاقسا و گؤله سو گئتمه‌یه‌جسه یقین کی گؤل ده قورویاجاق دئییب.
حسین خوروشی ایقلیم دییشمه‌لرینه ده ایشاره ائد‌رک اونون گؤلون قوروماسیندا چوخ آز پایی اولدوغونو بیلدیریب. او بو حاقدا آپاریلمیش سون تدقیقات‌لارا دا توخوناراق ایقلیم دییشیکلیک‌لرینین ان چوخ ۱۰ فایز تأثیر ائده‌جه‌یینی دئییب.
اتک‌یازی-یا دانیشان اکسپرت هم ده سدلرین تیکیلمه‌سینده ده هرطرفلی باخیشین اولمادیغینا توخونوب. قیسا مدتلی گلیرلر موقابیلینده چئوره‌یه وورولان زیان‌لاردان دانیشیب. اونون فیکرینجه سدلر کند تصروفاتی ایستحصالیندا بؤیوک میقداردا آرتیما سبب اولسا دا، یئنه اوزون زامانلی اینکیشافا سبب اولماییب. او کانالیزاسییا سیستئم‌لرینین یئنیلنمه‌سی، سووارما مئتودلارینین دییشمه‌سی و دیگر کیمی مقام‌لارا اهمیتسیز یاناشان سوروملو قوروم‌لارین دار و قیسا مدتلی باخیشینی تنقید ائد‌رک سد وورما احتیراصی‌نین منفی نتیجه‌لری باره‌ده خبردارلیق ائدیب. او هم ده توز فیرتینالارینا ایشاره ائد‌رک دئییب کی کئچمیشده محدود زامان ایچه‌ریسینده ایستحصالدا آرتیما سبب اولان سدلر، توپراغین فیرتینالار نتیجه‌سینده کئیفیتینی ایتیرمه‌سی‌نین قارشیسینی آلا بیلمه‌یه‌جک.
فاجیعه و نتیجه‌سی
اورمو گؤلونون قوروماسی ایله اونون آردینجا گلن فاجیعه‌لر ده اؤزونو یاواش یاواش گؤستریر. موختلیف یئرلرده همین فاجیعه‌نین نتیجه‌لری باره‌ده خبردارلیق ائدیلیر. حسین خوروشی ده همین پروبلئم‌لره ایشاره ائد‌رک اکینچیلیک و عمومیتله کند تصروفاتیندا یاراناجاق چتینلیک‌لرین فاجعه قارشیسیندا داها آز اهمیته مالیک اولدوقلارینی دئییب. اونون فیکرینجه شوبهه‌سیز کی بیر فاجعه یاخینلاشیر. اگر ۵۰ ایل عرضینده اکوسیستم و چئوره کورلانیبسا، گله‌جک ۵۰ ایلین اونون مئیوه‌لنمه زامانی اولاجاغینی دئییب.
حسین خوروشی‌نین فیکرینجه گؤلون قوروماسی نتیجه‌سینده ساغلاملیق پروبلئم‌لری ایله یاناشی چوخ جدی مهاجیرت بحرانی‌نین دا یاراناجاغی تخمین ائدیلیر. او اگر دوز اینسان‌لاردا خرچنگه سبب اولاجاقسا، بیتکیلرده داها بؤیوک بیر فاجعه‌یه یول آچاجاغی قاچینیلمازدیر دئییب.
گؤلون پیس وضعیتی گونده‌مه گلدیکجه اونون برپا ائدیلمه‌سی ایله باغلی طلب‌لر ده آرتیر. عینی حالدا بیر چوخ پوپولیست سیاستچی‌لر ده گؤلون برپاسی ایله علاقه‌لی وعدلر وئریرلر. لاکین حسین خوروشی بئله وعدلرین رئاللیقدان اوزاق اولدوغونو، قیسا زامان عرضینده هر هانسی برپا ائتمه لاییحه‌سی‌نین اوغورسوزلوقلا نتیجه‌له‌نه‌جه‌یینی دئییب. او هم ده گؤلون ۳۰ میلیارد مترمکعب سویا احتیاجی‌نین اولدوغونو بیلدیره‌رک، اصلینده برپا ائدیلمه‌سی‌نین چوخ چتین اولدوغونو، بو میقیاسدا سو احتیاطی‌نین اورمو گؤلو اطرافیندا اولمادیغینی بیلدیریب.
حسین خوروشی-یه گؤره زیان گؤرن یالنیز گؤل دئییل، موداخیله‌لر نتیجه‌سینده بوتون اکوسیستم بؤیوک میقیاسدا زیان گؤروب. دئمه‌لی اوزون مدتلی برپاائتمه لاییحه‌لری ده بؤیوک چتین‌لیک‌لرله قارشیلاجاقلار. میثال اوچون گؤله تؤکولن چای‌لارین کانال‌لاری دا پیس وضعیتده‌دیرلر. همین چای‌لار و گؤلون طبیعی کانالیزاسییا سیستئمی کیفایت قدر پیس وضعیتده‌دیر و برپا ائدیلمه‌یی طلب ائدیرلر.
حسین خوروشی حاضیردا حیاتا کئچیریلن کیچیک میقیاسلی لاییحه‌لر باره‌ده سوروملولارین کیفایت قدر بودجه‌نین اولمادیغینی دئدیکلرینه ایشاره ائد‌رک، اصلیده اونلارین اکوسیستمدن دقیق آنلاییش‌لارینین اولمادیغینی دئییر. چونکی اونلار بیلمیرلر کی حاضیردا بیرینجیلیک تشکیل ائد‌ن یگانه مسئله بیرباشا اینسان‌لارین حیاتی ایله علاقه‌دار اولان اورمو گؤلو اولمالیدیر. همچینین گؤروله‌جه‌یی وعد ائدیلن ایش‌لرین یئترسیز اولدوغونو دئییب.
نه‌اینکی اینسان‌لار، حیوان‌لار بئله اورادا یاشایا بیلمه‌یه‌جکلر
دونیا سوییه‌سینده اکوسیستم ایله باغلی قرارلار دؤولت‌لر طرفیندن وئریلیر. ایران آنایاساسیندا ایسه دؤولت چئوره‌نی قوروماقلا وظیفه‌له‌نمکله برابر، عینی حالدا اونون صاحیبی کیمی ده تانینیر. حسین خوروشی بو ضیدیتلی مقاما دیقّت چکه‌رک اورمو گؤلونون گله‌جه‌یی ایله باغلی تأسف کی دؤولت ارگان‌لاریدان باشقا هئچ کیمین ائففئکتیو آددیم‌لار آتماغا ایمکانی‌نین اولمادیغینی بیلدیریب.
سو حؤوزه‌لری اکسپرتی گله‌جکده یئرده قالان دوز اوچون ده دؤولتین پلان‌لاری اولمالیدیر، موعاصیر اصول‌لارلا اینسان‌لارین و چئوره‌نین داها آز زیان گؤرمه‌سی اوچون معین آددیم‌لار آتمالیدیر دئییب. لاکین گؤلون قوروماغینا سسسیز قالان سیستئم، دوزدان گله‌جک زیان‌لاری آزالتماقلا باغلی دا هله کی هئچ بیر آددیم آتماییب. او بئله گئدرسه نه‌اینکی اینسان‌لار، چئوره‌ده‌کی حیوان‌لارین بئله گؤلون اطرافیندا یاشاماغا ایمکان‌لاری اولمایاجاق دئییب.
حسین خوروشی هم ده علاوه ائدیب کی گؤل دیری قالسایدی اوندا اولان آرتمییا کیمی قیمتلی جانلی‌لار یقین کی مالییه منبعی کیمی گلیر گتیره بیلردی. لاکین بئله بیر وارلیغین دیرینی آنلامایان حاکمیتدن هر هانسی‌سا باشقا عقللی آددیم دا گؤزله‌مک اولماز.
حسین خوروشی اینسان‌لارین الیندن اصلینده بؤیوک بیر ایش گلمه‌دیگینی، ساده‌جه دؤولت ارگان‌لارینی چئوره‌نی قوروماق اوچون بلکه مجبور ائده بیله‌جکلرینی دئییب. او همچینین اکینچیلیک مدنیتینی دییشمک اوچون سیویل جمعیت‌لرینن یارانماسی ایمکانیندان دانیشیب. لاکین بوتون بونلارا باخمایاراق یئرلی اهالی‌نین الیندن چوخ بؤیوک ایش گلمیر دئییب.
