کمپین جدیدی تحت عنوان منوفارسی (من و فارسی) در ایران توسط کاربران عمدتا غیرفارس زبان رسانههای اجتماعی به راه افتاده است. کاربران غیرفارس از تجربیات تلخی که در تعاملات اجتماعی، محیط مدرسه، محیط کاری، دانشگاه و خدمت سربازی بدلیل فارسی حرف زدن داشتهاند مینویسند و به تکزبانگی حاکم در ایران اعتراض میکنند.
این کمپین که با همیاری کاربرانی از اتنیکهای مختلف همچنان ادامه دارد توجه بسیاری از کاربران را به خود جلب کرده است.
زخمهایی که تا ابد با ما هستند
بیشتر کاربران از رنجها و تحقیرهایی که به بدلیل داشتن لهجه در صحبت کردن به زبان فارسی با آنها روبرو شدهاند نوشته اند.
تعداد زیادی از تجربیات درج شده مربوط به سال اول مدرسه است و اولین شوکی هست که در محیط اجتماعی تجربه کردهاند. یکی از کاربران نوشته که بدلیل ندانستن فارسی کم مانده بود که به مدارس استثنائی فرستاده شوم، کما اینکه بعدها در مدارس استعدادهای درخشان تحصیل کردم.
سئویل سلیمانی از بانیان این کمپین در مصاحبه خود با سایت ایرانوایر گفته است که سیستم آموزشی ایران صرفا برای فارسها تنظیم شده است. او همچنین گفته است که کتابهای درسی موجود نه برای زبان آموزی بلکه برای سواد آموزی طراحی شدهاند. مخاطبین کتابهای درسی کودکان فارسیست که با ورود به مدرسه شروع به سواد آموزی میکنند.
به بیانی دیگر پیش فرض سیستم آموزشی از کودکانی که وارد مدارس میشوند کودکان فارس هست و این امر سختیهای فراوانی را بر دوش کودکان غیرفارس میگذارد.
همچنین این کودکان با اولین ورودشان به مدرسه با هجمهای بزرگ از نژادپرستی و توهینها مواجه میشوند و این مسئله همچون “ترومای” مشترک کودکان غیر فارس دیده میشود.
بعضی از کاربران آذربایجانی از جریمه شدنشان به خاطر صحبت کردن به ترکی و برخی دیگر از تحقیر شدنشان بدلیل ترک بودن و دوری جستن از هویت خود یاد کردهاند.
همچنین محتوای توییتهای به اشتراک گذاشته شده نشانگر اینست که کودکان خانوادههای مهاجر سختیهای مضاعفی را متحمل میشوند. بدلیل زندگی در حیطه فرهنگی قوم تجربه تحقیر شدن این افراد در سنین کودکی موجب بحران هویت و در نهایت آسمیله شدن آنها میشود.
نژادپرستی عریان(Overt Racism): «شما ترک هستید یا انسان»
کاربران بسیاری به موضوع نژادپرستی هم در این کمپین پرداختهاند. یکی از کاربران نوشته است که در روز اول آموزش در دوره دوم راهنمایی معلم فارس از ما دانشآموزان پرسید: «شما ترک هستید یا انسان؟». کاربر دیگری که نام خانوادگیش «ترکی» هست از تمسخر همکلاسیهایش به دلیل نام خانوادگیش گفته است.
یک هموطن عرب هم نوشته است که وقتی معلممان فهمید که من عرب هستم رو به دیگر دانش آموزان گفت که «بچهها ما باید خدا را شکر کنیم که فارس هستیم و عرب سوسمارخور نیستیم». همچنین معلم مربوطه گفته است:« شما عرب نیستید عرب زبان هستید».
یک کاربر عرب دیگر نام چند تن از شاعران عرب را ذکر کرده است که بخاطر سرودن شعر عربی راهی زندان شدهاند.
ملیگرایی انحصارگرای فارس با تولد از دوران پهلوی تا به امروز به حیات سیستماتیک خود ادامه داده است. برابر انگاری هویت ایرانی با هویت فارسی نقش عمده ای در آسیمیله کردن سایر اتنیکها داشته است. به موجب سیاست آسیمیلاسیون هویت ترکی با اینکه سابقه تاریخی بلند مدت و جمعیتی قابل توجه در این جغرافیا را داراست به عنوان هویتی بیگانه معرفی میشود. در ملیگرایی انحصاری فارس سایر اتنیکها نیز بیگانه تلقی شده و بر حسب نتیجه امروزه نژادپرستی عریان فارسی بر علیه غیرفارسها در تمام زمینهها خود را نمایان میسازد.
از پیامدهای تحقیرها
توهین و استفاده از صفات تحقیرآمیز نسبت به اتنیکهای غیر فارس در ایران امری رایج است. توهینهایی که بعضا موجب اعتراضات همگانی نیز میشوند در کمپین منوفارسی نیز مورد توجه زیاد کاربران قرار گرفته است.
یک کاربر ترک از تحقیر شدنش در خدمت سربازی و دعوایش با طرف توهین کننده نوشته است. این شخص به سبب این دعوا تنبیه شده و اضافه خدمت خورده است.
کاربر دیگری از ترک تحصیل کردن یک ترکمن به سبب مسخره شدن لهجه ترکمنیش نوشته است. کاربر دیگری نیز از ترک تحصیل یک دانشجوی کرد به دلایل مشابه اشاره کرده است.
بر اساس تجربیات به اشتراک گذاشته شده تحقیرهای بظاهر شوخی با قومیتها نیز نتایج منفی در سرنوشت انسانها داشته است. تاثیر روانی منفی این گونه تمسخرها تبدیل به باری همیشگی بر دوش افراد میشود. چرا که از آن پس فرد تحقیر شده با چشم و عینک تحقیرکنندهها به خود نگریسته و تلاش دایم در رفتار بر اساس استانداردهای مورد پسند اتنیک حاکم فارس میکند. دو بویز (۱۸۶۸-۱۹۶۳) جامعهشناس آمریکایی این وضعیت روانی ناشی از نژادپرستی را آگاهی دوگانه(Double Conscienceless) مینامد. ترس از داشتن لهجه و سکوت بخاطر لهجه از مصادیق این وضعیت روانی میباشد.
این گونه تمسخرها نتایج منفی ساختاری بسیاری هم دارند. بعضی کاربران به از دست رفتن فرصتها بسیاری بدلیل ترس از به سخره گرفته شدن لهجه خود اشاره کردهاند. تمام این تجربیات حاصل به اصطلاح شوخیها و در عمل حاصل پروفایلهای طراحی شده و طلب شده برای ائتنیکهای غیر فارس از طرف سیستم نژادپرستانه هستند.
نژادپرستی کوررنگ
این کمپین که با توجه ویژه کاربران غیرفارس همراه گردیده است واکنش برخی افراد منصوب به اتنیک فارس و همچنین تهیه گزارش برخی رسانههای خبری را نیز به همراه داشته است. برخی از کاربران نیز سعی در کم اهمیت جلوه دادن چنین مسائلی کردهاند.
به باور جامعهشناسان سکوت در برابر نژادپرستی و مکتفی بودن به جملات کلی همچون «همه انسانها برابرند» و یا «چه فرقی دارد ترک باشی یا فارس» در واقع به دوام بیعدالتی یاری میرساند. این روش بیتفاوتی که با ادعای برابری همراه میباشد را جامعهشناسان نژادپرستی کوررنگ (Color Blind Racism) مینامند. بر اساس این تعریف افرادی که بدون موضعگیری در مقابل مخالفان برابری زبانی و بی تفاوت به تجربیات تلخ کاربران از نژادپرستی به جملات عمومی در رابطه با برابری اتنیکی اکتفا میکنند در واقع مشمول این نوع از نژادپرستی پنهان(Covert Racism) میباشند.