کئچن ساییمیزدا، میللیت ایله میللت سؤزجوک‌لری‌نین آنلام‌لارینی اینجه‌له‌دیک: میللیت ائتنیک بیر آنلام ایکن میللت سیاسی بیر آنلامدیر” دئدیک.
بونو باشقا بیر تعبیرله ده ایفاده ائده بیلریک: میللیت موعیین شرط‌لر و حادیثه‌لر نتیجه‌سینده ووجودا گلمیش ایستاتیک(موستقیر)بیر وارلیقدیر؛ میللت ایسه بو ایستاتیک وارلیغین شوعورلاشان دینامیک (فعال) بیر شکلی‌دیر.
ایستاتیک بیر کئیفیت ایفاده ائدن میللیت باخیمیندان وطن جوغرافی بیر آنلامدیر. حالبوکی شوعور و ایراده‌یه مالیک اولان میللت باخیمیندان وطن، سیاسی بیر آنلام داشیییر.
ائتنیک بیر اؤز‌لیک ایفاده ائدن میللیت منسوب‌لارینین یاشادیغی بیر یئردن عیبارت اولان جوغرافی وطن دینامیزمدن محروم پاسیو بیر سئوگی‌نین مؤوضوسودور. حالبوکی سیاسی شعور و دؤولت اولماق عزمینه مالیک اولان بیر میللت اوچون وطن عشقی آکتیو بیر حرکت عاملی‌دیر.
ائتنیک میللیتچی‌لیک و جوغرافی وطن سئوگی‌سی بیر توپلولوغون یاشادیغی یئرلره: داغ‌لارا، دره‌لره، یایلاق و اووا‌لیق‌لارا(جلگه‌لره، دوزنلیکلره)، دنیز و چؤل‌لره قارشی دویولان بیر ایلگیدن عبارت‌دیر. حالبوکی بیر میللتچی اوچون وطن، ساده‌جه مادی عونصورلارلا محدودلانماز. میللییت‌ده سیاسی شعور گودن میللتچی، وطنده ده معنوی بیر اؤز، بیر روح آرار. اونون اوچون وطن مادی دئییل، معنوی بیر وارلیقدیر.
ماددی اؤزللیک‌لری، معنوی اؤزللیک‌لرله جانلانمادیقجا، جوغرافی بیر بؤلگه‌نین، سؤزون اصیل آنلامی‌یلا، ذاتاً بیر وطن اولماسینا ایمکان یوخدور. ماددی وطن عونصورلاریندان باشقا هر آیدین اینسانین بیلدییی وجهی‌یله دیل، دین، ادبیات، موسیقی، فلسفه، صنعت و تاریخ کیمی معنوی وطن عونصورلاری واردیر. بو عونصورلار، جوغرافی وطن دیشی(خاریجینده) ایچینده یوغرولوب معنوی بیر وطن ایچی ووجودا گتیریرلر. جانسیز مادده جانلی بیر ایده حالینا گلیر.
میللتین، دؤولت اولماق عزمینده ایصرار ائدن بیر میللیت اولدوغو بیلگین سوسیولوق‌لار طرفیندن کشف و تعریف ائدیلمیشدیر. بونو بیز کئچن ساییمیزدا سؤیله‌دیک. بیر میللتچی‌نین وطن آنلاییشی، جوغرافی آنلامداکی وطنی موستقیل بیر دؤولت حالینا گتیرمک ایسته‌مه‌سی‌دیر. بیر میللتچی، هر شئی‌دن اوول ایستیقلال ساواشیندا اولان بیر “وطنچی”- بیر “پاتریوت”دور.
آوروپا‌لی‌لارین “پاتریوت” تئرمینی ایله ایفاده ائتدیک‌لری آنلام، بیزیم “میللتچی” سؤزویله آنلاتماق ایسته‌دیییمیز آنلاملا عینی‌دیر. بو، آوروپا‌لی‌لارین “ناسیونالیزم” سؤزو ایله قصد ائتدیک‌لری “میللیتچی‌لیک”دن تامامیله باشقا بیر شئی‌دیر. ناسیونالیزم غربی آوروپا دئموکراسی آنلاییشینجا تجاووزچو و عومومی ترققی یولونا گیرمک ایسته‌مه‌ین دونیا سئیریندن آیریلمیش بیر گئری‌لیک حرکتی‌دیر. حالبوکی “پاتریوتیزم” بیر میللتین اؤز موقددراتینی بیر باشا اؤزونون حاکم اولماسی اؤزونه مخصوص میللی بیر دؤولت قورماسی حرکتی‌دیر؛ بو ایسه بوتون دونیانی قاورایان ترققی حرکتی‌نین بیر پارچاسی، دئموکراتیک بیر حرکتدیر.
تاریخی موعیین شرط‌لرین تأثیری ایله “میللیت” حالیندان “میللت” حالینا گلن توپلولوق‌لارین موستقیل بیر دؤولت قورماق ویا ایستیلایا اوغرایان وطن‌لری‌نین ایستیقلالینی گئری آلماق اوغروندا مجادیله ائدنلره کسین‌لیکله آوروپا‌لی تئرمینجه بیر آد لازیمسا، بونلارا “میللیت‌چی(ناسیونالیست)” دئییل، “میللتچی(پاتریوت)”، حرکت‌لرینه ده “میللیتچی‌لیک( ناسیونالیسم)” دئییل، “میللتچیلیک(پاتریوتیزم)” دئمک لازیم‌دیر!
آذربایجان ییل 1، سایی 6
ائیلول/1952 آنکارا
