اینسانلیغا ضد میللتچیلیکله دولو روس کلاسسیک ادبيیاتی، گونوموزده‌کی اینسانلارا ناراحات‌ائدیجی درجه‌‌‌ده تانیش گلیر.
اوکراینانین پایتاختی کییئودن بیر قدر شرقده یئرلشن حوحولیو(Hoholiv) شهری‌نین کوچه‌لریندن بیری ۱۹-جو عصر روس شاعری میخایل لرمونتووون آدینی داشیییر. لرمونتوو هئچ واخت اوکراینایا سفر ائتمه‌ییب و اونون شعرلریندن یالنیز بیر نئچه‌سینده اوکراینا مؤوضولارینا توخونور. لاکین اوکراینانین هر یئرینده کوچه‌لر هله ده اونون و دیگر روس مدنيیت خادیملری‌نین آدینی داشیییر، بو سووئت ایمپرییا کئچمیشی‌نین میراثیدیر. مارت آییندا شددتلی دؤیوشلر کئچیرن حوحولیو عینی شکیلده آنتون چئخوو، ولادیمیر مایاکووسکی و آلئکساندر پوشکینه عینی حؤرمتی گؤستریر. ایمپرییا اوچون هر بیر شهرده، قصبه‌‌‌ده و کندده کوچه‌لرین آدلاندیریلماسی موستملکه مکانینی تعیین ائتمک و اونا نظارت ائتمک اوچون یالنیز بیر واسطه‌‌‌دیر. هر بیر گؤرکملی روس شخصییتی‌نین آدی تانینمیش اوکراینالی شخصییتین آدینی آرادان گؤتورمک اوچون واسطه ایدی. کوچه آدلاری یئرلی اینسانلارین یادداش، حافیظه‌سینی سیلمک اوچون بیر اوصولدور.
لاکین روسیانین بؤیوک ادبيیات آداملاری اؤز اؤلکلری‌نین ایمپرییا لاییحه‌‌سینه(پروژه‌سینه) تکجه اؤز آدلاری ایله یاردیم ائتمه‌یه کیفایتلنمه‌دیلر. اونلارین یازیلاری معلوم اولدوغوندان داها چوخ روسیانین ایمپرییا ایدئولوژیسی‌نین و میللتچی دونیاگؤروشونون فورمالاشماسینا، داشینماسینا و کؤکلنمه‌سینه کؤمک ائتدی.
بس لرمونتوو؟ اونون روس ادبيیاتیندا یازیچی، حربچی، قادین‌باز، رومانتیک شاعر کیمی اؤزونه‌مخصوص اوبرازی وار. او، قئیری-عادی قافقازین اوبرازلارینی(تصویر) ائله جانلاندیریردی کی اؤزو کیمی باشقا بیر چوخ دیگر مشهور روس یازیچیلاری‌نین تخيیولونو ده اووسونلاییردی. پوشکین کیمی او دا دوئلده دراماتیک شکیلده اؤلدو. ( دوئل: ایکی آدام آراسیندا کئچمیشده موباحیثه‌لی مسئله اوزرینده سلاحلی دؤیوش)
لاکین ۱۹-جو عصرین اووللرینده‌کی رومانتیزمین آرخاسیندا باشقا بیر شئی وار: بیر ایمپرییانین سویوق توتوشو. لرمونتووون ان مشهور شعری – ۱۸۳۹-جو ایلده یازیلمیش متسیری(Mtsyri) و یا «ناشی» – اوشاق ایکن روس اوردوسونون افسری طرفیندن اسیر گؤتورولن قافقازلی راهیبه‌نین ایده‌ال حِکایه‌‌سیدیر. شعرین اساساً اومیدسیزلیک حیسسی‌نین اوزرینده یازیلیب. قافقاز خالقی‌نین قورورلو و شانلی تاریخی کئچمیشده قالیب و ابدی اولاراق یوخا چیخیب، باش قهرمانین ایتیریلمیش کئچمیشه اولان حسرتی گؤستریر کی او بشرییتین مغلوب طرفینه عایددیر. لرمونتووون ایلک آچیق ساچیق (obscene poem) شعری اولان «اولانشا»دا او، روس عسگرلری طرفیندن بیر قادی‌نین گروهی شکیلده زورلانماسیندان بحث ائدیر؛ متنده قوربانا قارشی هئچ بیر سمپاتی(ابراز همدردی) علامتی گؤرونمور. باشقا بیر «کاوکازئتس» («قافقازلی») شعرینده «اصل قافقازلیلار»ین یئرلی میللتلر دئییل، ۱۹-جو عصرین اووللرینده بؤلگه‌نی فتح ائتمیش روس عسگرلری اولدوغونا ایشاره ائدیر – نئجه کی، افقانیستانی ایشقال ائتمک اوچون گؤندریلن سووئت عسگرلری خالق آراسیندا «افقانلار» آدلاندیریلیردیلار.
لرمونتوو قافقازا ایمپرییا، موستملکه‌چی روس پرسپئکتیوی(چشم‌انداز، منظره) قوردوقجا، پوشکین ده اوکراینایا قارشی بئله ائدیردی. اوکراینا اوزرینده روسیا نظارتینی گوجلندیررکن او زامان بؤیوک چار بیرنجی پیوتره قارشی عصیان ائدن اوکراینالی هئتمان (کازاکلارین سئچیلمیش لیدئری) ایوان مازئپا حاقیندا پوشکی‌نین «پولتاوانی گؤتورون » شعرینی نظره آلین (روسیا پرزیدنتی ولادیمیر پوتین روسیا ایمپرییاسی‌نین تورپاقلاری‌نین گئری آلینماسی ایله باغلی چیخیشیندا بؤیوک چار بیر پیوتر حاقیندا بحث ائتدی). اوکراینالیلار اوچون مازئپا روس حؤکمرانلیغینا قارشی میللی مقاومتین سیموولودور و مازئپانین آدی بونو خاطیرلادیر کی، چار روسیاسی موسکوالیلارا (گله‌جک روسلارا) صداقتی قارشیلیغیندا کازاکلارین (گله‌جک اوکراینالیلارین) موختارییتینی قورویان ۱۷-جی عصر موقاویله‌سینی پوزدو. اوکراینالیلارین گؤزونده پیوتر موقاویله‌نی پوزدو؛ روسلار اوچون ایسه اوکراینانین ایسته‌نیلن موختارییت ادعاسی خیانت ایدی – ایندی پوتین اوچون اولدوغو کیمی. پوشکین مازئپانی «سو کیمی قان تؤکن» رذیل، ساتقین کیمی تصویر ائتمکله روس باخیشینی تمثیل ائدیر. شعرده دئییلیر کی، اوکراینالیلارا «کؤهنه و قانلی زامانلارین دوستلاری» کیمی نیفرت ائتمک لازیمدیر.
عینی مئساژی روس یازیچیسی نیکولای قوقولون اوکراینا حاقیندا مشهور تاریخی رومانی «تاراس بولبا»-دا دا گؤره بیلرسینیز. اوکراینا دوغوملو اولان قوقول، کیملیگینی روس ایمپریال کیملیگی اوزرینده قوردوقدا، ایستعدادی‌نین چوخ حیصصه‌‌‌سینی اوکراینالیلارین کؤهنه‌بئیین و ان اؤنملیسی، قددار اولدوقلارینی ثبوت ائتمه‌یه صرف ائدیب. قوقول آنلاتماغا چالیشیردی کی، اوکراینلیلارین سیویللشمه‌سی اوچون روس ایمپرییاسینا احتیاجیلاری وار.
البته کی، مسئله‌‌لره آلتئرناتیو باخیش دا وار ایدی. قوقول و پوشکین کؤهنه و قددار کئچمیشین بیر حیصصه‌‌‌سی کیمی اوکراینا کازاکلاری حاقیندا اؤز اوبرازلارینی یاراتدیقدان بیر نئچه ایل سونرا اوکراینالی شاعر، رسام و میللی قهرمان تاراس شئوچئنکو اؤز هم وطنلرینه دئییردی کی، کازاکلارین آنتی-ایستیبداد و پروتو-دِموکراتیک روحو کئچمیشین یادگاری دئییل، گله‌جه‌یین موژده‌چیسیدیر. شئوچئنکونون قافقازا باخیشی لرمونتووون باخیشیندان فرقله‌نیردی: تاریخ‌سیلن رومانتیکلشمیش روس حؤکمرانلیغی‌نین ایمیجی سئویملی و اورک‌آچان دئییل، ایمپرییا زوراکیلیقلا قان چایلاری عمله گتیردیگی و مقاومتین گوجلو و باریشماز اولدوغو یوکسک دراماتیک صحنه‌‌‌دیر. شئوچئنکونون ظولمه قارشی ایکونیک (نمادین)عصیان شوعاری اولان بوریتئسیا—پوبورئتئ («موباریزه ائت و سن قالیب گله‌جکسن») اونون کاوکاز («قافقاز») پوئماسیندان ایره‌لی گلیر و عینی درجه‌‌‌ده قافقاز و اوکراینانین روسیانین ایمپرییا گوجونه قارشی موباریزه‌سینه ده عایددیر. لرمونتووون قافقازی قار کیمی آغ، ساکیت سویوق و اینسان ایضطیرابلاریندان اوزاق اولدوغو حالدا، شئوچئنکونون قافقازی قیپقیرمیزیدیر و بشرییتین آزادلیق موباریزه‌سینه قرق اولوب. لرمونتوو روس جینایتکارلاری‌نین باخیشی ایله کوللئکتیو زورلاما حاقیندا شعر یازیر؛ شئوچئنکونون اوبرازی پوکریتکادیر – اوکرایناجا “ییخیلان قادین” دئمکدیر. اونون تحریک‌ائدیجی دینی شعری (provocative religious poem ) مارییا («مریم») بلکه ده زورلامادان سونرا موسکوالی عسگردن قئیری-قانونی اوشاق دونیایا گتیرن اوکراینالی پوکریتکا ایله عیسی‌نین آناسی — تنها، اذيیت چکن آنالار آراسیندا پارالئل آپاریر. جینسی زوراکیلیغا معروض قالمیش قادینلارا قارشی ائمپاتییا(همدردی) شئوچئنکونون لرمونتووون زورلاما پوئیزاسییاسینا جاوابیدیر – هر ایکی حالدا جینایتی تؤره‌دن روس، قوربان ایسه فتح ائدیلمیش سوبیئکتدیر.
روس ادبيیاتینی آختارماغا باشلادیقدا ایمپریالیست دیسکورسلا، رومانتیکلشمیش فتح و قددارلیقلا و بونلارین نتیجه‌لرینه دایر سوکوتلا دولو روس ادبيیاتی تاپاجاقسینیز. تاراس بولبا(Taras Bulba) و یا متسیری(Mtsyri) اثرلری کیمی ایمپرییا مؤوضوسونا رغبت بسله‌سه بئله، بو ائمپاتییا سوبیئکتین ابدی گئریلیک و تابعچیلیک و کدرلی طالعیی حاقیندا رومانتیک بیر تصوووردور. آوروپا شرق‌شوناسلیغی آفریکا و آسیا جمعيبتلری حاقیندا تاریخی ديَری اولمایان بیر ایمیج فورمالاشدیردیغی بیر واختدا، روس ادبيیاتی دا زوراکیلیقلا دولو تاریخلری، اونودولماغا لاییق قافقاز و اوکراینا اوبرازینی یارادیردی.
دئدیکلریمیزله بو گونکو روسیانین ایشغالچیلیق سیاستی آراسیندا پارالئللر درین و گئنیشدیر. پوشکی‌نین «روسیانین بهتانچیلارینا» اثری آقرئسسیو(عصبی) روس ایمپریالیزمینه یؤنلمیش آنتی-آوروپا کیتابچاسی‌نین علامت‌دار نومونه‌سیدیر. اونون ۱۸۳۰-۱۸۳۱-جی ایللرده پولشا عصیانینا موناسیبتی موعيین معنادا ایندیکی کرملین‌نین رنگلی اینقیلابلار حاقدا باخیشیلا و سووئتلررین ایچینده عصیان و اینقیلابلارا موباسیبتی ایله اویوشور. پوشکین آچیق شکیلده آوروپانی موحاریبه ایله هده‌له‌ییر («بیز هله فتح ائتمه‌گی اونوتموشوقمو؟») و اوخوجولارا روس گوجونون و فتحلری‌نین نهنگلیگینی خاطیرلادیر («ایستی کولخییا چؤللریندن، فینلاندییانین بوزلو داغلارینا»). پوشکی‌نین ایدئولوژیسیندان بو گونکو نئوایمپرییا ریتوریکاسینا دوز خطّ وار. روسیا-اوکراینا موحاریبه‌‌‌سی زامانی روسیانین شوعارلاریندان بیری «بیز تکرار ائده بیلریک» اولوب – روسیانین تصووور ائدیلن دوشمنلرینی قورخوتماق اوچون کئچمیش داغیدیجی و فتح موحاریبه‌‌‌لرینی قصدا خاطیرلادیرلار. عینیله، روس شاعری و پوشکی‌نین موعاصیری فیودور تیوتچو، ۱۸۴۸-جی ایل آوروپا اینقیلابلاری زامانی روسیا ایمپرییاسینی تهلوکه‌‌‌لی دموکراتییانین یاییلماسی‌نین قارشیسینی آلماق اوچون آوروپانین قارشیسیندا قالخان رولو اوینادیغینی قئید ائتدیردی – نئجه کی، روسیا بو گون آوروپانین سول و ساغیندا آنتی‌دئموکراتییانین آوتوریتار مدلی و دستکچیسیدیر.
قرب عالیملری ۱۹-جو عصرده روس ادبيیاتی‌نین قیزیل دؤورونو قرب‌پرستلر و اسلاویانوفیللر(اسلاو کولتور طرفدارلاری) آراسیندا اینتللکتوال موباریزه کیمی تقدیم ائدرکن، هر ایکیسی اوچون اورتاق اولان گیزلی پروسئس کیمی میللتچی و ایمپریالیست جریانلاری گؤزدن قاچیریرلار. حتی قربچی آدلاندیریلانلار بئله روسیانین موستثنالیغینا اینانیردیلار، تئز-تئز لیبرال آوروپانین مودافیه ائتدیگی شئیین رادیکال علئیه‌دارلارینا چئوریلیردیلر و تئز-تئز موستبید جمعيیت مدلینه یؤنه‌لیردیلر. بو فنومنی گنجلیگینده سوسیالیست رادیکال اولان سونرالار ایسه دینی فوندامئنتالیسته چئوریلمیش روس یازیچیسی فیودر دوستویئوسکیدن داها یاخشی تصویر ائدن آز سایدا مولف وار. اونون مشهور سؤزو وار: روسیالی سوسیالیستلری و کوممونیستلری «آوروپالی دئییللر» و «اصل بیر روس اولاراق سونا واراجاقلار» – باشقا سؤزله، قربی رد ائده‌جکلر. دوستویئوسکی «جینلر» رومانیندا قرب ایدیالارینی محکوم اولوناجاق «شیطانی» شیرنیکلندیرمه‌لر کیمی تصویر ائدیر.
بو یازیچیلارین قرب ایدئیالارینی سطحی قبول ائدیب-ائتمه‌مه‌سیندن آسیلی اولمایاراق، اونلارین اتنومیللتچی، ایمپرییا پریزماسی روسیانی داها آز یوخ، داها چوخ تیرانلیغا آپارماغا کؤمک ائتدی. روسیا تورپاغینا دوشه‌رک، حتی قربین مترقی ایدئیالاری دا یئنی و داها گوجلو ایستیبدادا چئوریلدی – ایستر روسیانین بؤیوک مودرنیزاتورو بؤیوک پیوترون، ایسترسه ده قانلی ایستیبداد آوروپا سوسیالیست ایدیالاری اوزرینده قورولموش بولشویکلرین دؤورونده.
بوتون بونلار بو گون ده داوام ائدیر. روسیا ۱۹۹۰-جی ایللرده چئچئنیستانی دارماداغین ائدنده، ۱۹۹۰-جی ایللرده مولدووا و گورجوستاندا سونی سه پاراتیزم موباریزه‌سینی آلوولاندیراندا، ۲۰۰۸-جی ایلده گورجوستانی و ۲۰۱۴-جو ایلده اوکراینانی ایشغال ائدنده بو وحشیلیکلر بؤیوک روس ادبی کلاسسیکلری‌نین یارادیجیلیغیندا اؤز اینتللکتوال اساسلارینی داشیییردی. ایمپرییانین کولونییالارینا و فتحلرینه دوغرو. بو مولفلر و اونلارین اثرلری بو گونه کیمی روسلارا دئییرلر کی، روس عسگرلری‌نین ایشغال ائتدیگی تورپاقلاردا حؤرمت ائدیله‌جک هئچ نه یوخدور. پوشکین اوکراینا کازاکلارینی قانلی و قددار کیمی تصویر ائدرکن، بو، اوکراینالیلارین تاریخی طالعیی اؤلوم و تسلیم اولان فاشیستلر حاقیندا بو گونکو تبلیغات حِکایه‌‌سی‌نین ساده‌جه ۱۹-جو عصر وئرسییاسی ایدی. تیوتچئو ۱۹-جو عصر روسیاسینی آوروپانی دموکراتییادان شانلی خلاص‌کاری کیمی تقدیم ائدرکن، او، پوتین‌ین اوکراینادا و باشقا یئرلرده رنگلی اینقیلابلاری آلت-اوست ائتمک اوچون آپاردیغی موباریزه‌یه چاغیریر.
طبیعی کی، روس مدنيیتی روسیا جینایتلری‌نین تک سببی دئییل و مدنيیتله سیاست آراسینداکی علاقه هئچ واخت خطی اولمور. آنجاق روس مدنيیتی‌نین گوناهسیز اولدوغونو و عصرلر بویو روسیا سیاستی‌نین اساسینی تشکیل ائدن ایمپریالیست دیسکورسدان آزاد اولدوغونو دوشونمک ساده لؤوحلوکدور. قرب اونیورسیتتلری ایمپریالیزمی و شرق‌شوناسلیغی قرب ادبی کانونوندا اؤیرنسه‌لر ده – رومانچیلار قوستاو فلوبئر، رئدیارد کیپلینق و جوزئف کونراد درحال عاغیلا گلیرلر – اونلار دونیانین و هله قورولمامیش سونونجو موستملکه ایمپرییاسی‌نین ادبيیاتیندا اوخشار گرگینلیگی دئمک اولار کی، تامامیله گؤرمزلیکدن گلیرلر. ایندی یازدیغیم آن اونلار بو ایمپرییا اوچون فتح موحاریبه‌‌‌سی آپاریرلار.
بئله‌لیکله، اگر سیز روسیانین قونشولارینا قارشی زوراکیلیغی‌نین، اونلارین تاریخینی سیلمک ایستیی‌نین و لیبرال دموکراتییا ایدیالارینی رد ائتمه‌سی‌نین کؤکلرینی آختاریرسینیزسا، بعضی جاوابلاری پوشکین، لرمونتوو و دوستویئوسکی‌نین صحیفه‌‌‌لرینده تاپا بیلرسینیز.
وولودیمیر یرمولنکو فیلوسوف، UkraineWorld ون باش رئداکتورو، Internews Ukraine -نین آنالیتیکا دیرئکتورو و اوکراینانین ایضاحی پودکاستی‌نین آپاریجیسیدیر. Twitter: @yermolenko_v
قایناق: foreignpolicy.com
ترجومه: اتک‌یازی
