تبریز زلزلهنین باش وئرمه احتیمالی یوکسک اولان شهرلردن بیری اولاراق بیلینمکده‌دیر. بو دا، سون گونلرده خوی و آردیندان تورکیه‌ده باش وئرن زلزله‌‌‌دن سونرا تبریزین گسل‌لرینی و اولاسی بیر زلزله دورومونو موذاکیره مؤضوعسو ائتدی. تبریزین گسل‌لری بؤلگه‌نین ان تهلوکه‌‌‌لی گسل‌لریندندیر. تاریخده بو شهرده دفعه‌‌لرله زلزله باش وئرمیش و شهر یئرله بیر اولموشدور. گونوموزده ده اولاسی بیر زلزله ایله تبریزده عینی دورومون یاشاناجاغی تخمین ائدیلیر.
تبریز، شهرین قوزئی‌ینده یئر آلان گسله یاخین بیر فاصله‌ده یئرلشمیشدیر. بعضی محله‌‌‌لر گسلین تام اوزرینده سالینمیشدیر. وئریلن معلوماتا گؤره، تبریز ان تهلوکه‌‌‌لی زلزلهنین باش وئره بیله‌جه‌یی شهرلر لیسته‌سینده یئر آلیر. شهرین گسل اوزرینده گئنیشلنمه‌سی، استاندارد و دایانیقلی اولمایان تیکینتیلر و جمعیتین آرتماسی اولاسی زلزله‌‌‌ده یاشاناجاق فاجعه‌‌‌نین قاچینیلماز اولدوغونو گؤستریر.
تبریزین گسل‌لری
تبریزین گسلی تبریز شهرینده آراشدیریلماسی گرکن ان مهم تئکتونیک مؤضوعدور. بو گسل گونئی‌دوغو، قوزئی‌باتی ایستیقامتینده میانا شهری‌نین گونئی‌باتیسیندان نیسبتاً گوجلو قؤوسله باشلاییر و مرند-خوی شهرینه دوغرو اوزانیر. تبریزین قوزئییندهکی گسل دوغو یؤنلودور و اورمیه-تبریز چالاسی‌نین اورتایا چیخماسینا، عینی زاماندا، عینالی داغی ایله مورون عمله گلمه‌سینه ندن اولموشدور.
تبریزین قوزئییندهکی گسل صوفیان و تبریز آراسیندا تقریبا ۱۱۵°-دیر و دیک اییملیدیر. بو گسلین سون ترپنمه‌سی ده دوغو یؤنلو اولموشدور. بو فای گسلین تئکتونیک فعالییتی گونوموزه قدر داوام ائتمیش و فرقلی چالالار ایله یوکسکلیکلرین اورتایا چیخماسینا ندن اولموشدور. بو دا، گسلین بوتون ساحه‌‌‌لرینده چوخلو زلزله‌‌‌لرین باش وئرمه‌سی ایله نتیجه‌لنمیشدیر.
لاکین تبریزین فعال گسلی تکجه شهرین قوزئییندهکی گسل ایله محدودلاشمیر. شهرین گونئی‌ینده ده فرقلی گسل‌لر مؤوجوددور. تبریز شهری گئنیش بیر تئکنوتیک لؤوحه اوزرینده یئرلشدیگیندن شهرین گونئی‌ینده‌کی گسل ده کئچمیشده باش وئرمیش زلزله‌‌‌لرده ترپنمیش و تکرار حرکت ائتمه‌سی مومکوندور.
تبریزده باش وئرمیش قورخونج زلزله‌‌‌لر
بوگونه قدر تبریزین گسل‌لرینین ترپنمه‌سی نتیجه‌سینده بو شهرده شدتلی زلزله‌‌‌لر باش وئرمیشدیر. ۸۵۸-۱۹۳۰ میلادی ایللری آراسیندا بو شهرده ان آز ۲۳ زلزله باش وئرمیشدیر کی، اونلارین بعضیلری‌نین بؤیوکلویو چوخلو داغینتیلارا و اینسان ایتکیسینه ندن اولموشدور. تبریزده باش وئرن زلزله‌‌‌لرین اهميّتینی آنلاماق اوچون اونو قئید ائتمک کیفایتدیر کی، ۷۷ مین اینسانین اؤلومو ایله نتیجه‌لنن ه. ۱۱۵۸ (میلادی ۱۷۸۰) زلزله‌‌‌سی دونیانین ان داغیدیجی و اؤلومجول زلزله‌‌‌لریندن بیری کیمی تانینیر. تبریزده باش وئرن داغیدیجی زلزله‌‌‌لری لیسته شکلینده تقدیم ائتمک اولار، آنجاق ساده‌جه بیر نئچه‌سینی اؤرنک وئرمک، بو زلزله‌‌‌لرین اهمّییتینی اولدوقجا آیدین گؤستره‌جکدیر.
داغیدیجی زلزله‌‌‌لردن بیری ۸۵۸-جی (میلادی) ایلده باش وئرمیش و شهری یئرله بیر ائتمیشدیر. ۱۰۴۲-جی ایلده (میلادی) باش وئرن بیر دیگر زلزله ایسه چوخ ساییدا اینسانین اؤلومونه سبب اولموشدور. الده اولان معلوماتا گؤره، دؤرد آی بویونجا شهری ترپه‌دن دیگر بیر زلزله ده۱۲۷۲ -جی ایلده (میلادی) باش وئرمیشدیر. داغیدیجی زلزله‌‌‌لردن بیر باشقاسی ۱۶۴۱-جی ایلده باش وئرمیش و شهرده تیکینتیلرین چوخونو داغیتمیشدیر. ۱۶۵۰ و ۱۷۲۱-جی ایللرده باش وئرمیش زلزله‌‌‌لر ده شهره ان چوخ ضرر وئرن و اینسانلارین حیاتینی ایتیرمه‌سینه ندن اولان دیگر زلزله‌‌‌لر اولاراق بیلینمکده‌دیر. ۱۷۷۴-جو ایلده‌کی زلزله ایسه ساده‌جه تبریزله محدودلاشماییب بوتون آذربایجانی آیلارجا سیلکله‌میشدیر. بو زلزله «قورخونج بلا» اولاراق بیلینمکده‌دیر. ۱۷۸۰-جی ایل زلزله‌‌‌سی ده چوخلو داغینتیلارا سبب اولان زلزله‌‌‌لردن بیری اولاراق تاریخه کئچمیشدیر.
تهلوکه‌‌‌لی تیکینتی بؤلگه‌لری و دایانیقلی اولمایان تیکینتیلر
تبریز شهری‌نین بیر حیصه‌‌‌سی‌نین گئنیشلنمه‌سی تبریزین دوغوسونداکی گیللی و مارنلی تورپاق تپه‌لرین اوزرینده باش وئرمیشدیر. مثلا، ساری‌داغ و ولیعصر بؤلگه‌لری‌نین تورپاغی کئیفيت‌سیزدیر و منفی خصوصيت‌لره مالیکدیر. بو اراضی‌لرین تورپاغی زلزله‌‌‌یه دایانیقسیز اولماسی ایله یاناشی سوروشمه ریسکی ده داشیماقدادیر. بوندان علاوه، باریش اراضیسی، باتی و قوزئی اراضی‌لری ده کیفيت‌سیزدیر و عینی ریسکی داشیماقدادیرلار. شهرین بو اراضی‌لرده گئنیشلنمه‌سی، جمعیتین بعضی بؤلگه‌لرده سیخلیغی و حاشیه‌نشین منطقه‌لر بو اراضی‌لرین زلزله زامانی ایکی‌قات ریسکله اوزلشمه‌سینه سبب اولور. قئید ائدک کی، سؤزوگئدن مارن تورپاقلاری گسلین یاخینلیغیندا و گسل اوزرینده یاییلمیشدیر و بو دا زلزلهنین باش وئره‌جه‌یی زامان وضعيتین چتینلیگینی قات-قات آرتیراجاقدیر.
شهرین قوزئی و گونئی‌ینده تخمیناً ۳۰%-لیک دیک یاماجلاردا یئرلشن بینالارین دا یاماجلارلا بیرلیکده سوروشمه‌سی احتیمال ائدیلیر. بو دا اونلاری زلزله زامانی داها مودافیعه‌سیز حالا گتیریر. دیک اولمایان بعضی یاماجلاردا دا تورپاغین جنسینه گؤره یئر پارچالانما ریسکی ایله اوز اوزه‌دیر. نصف‌راه، فیروز، منجم، وزیرآباد، راه‌آهن کیمی بؤلگه‌لر بو ریسکی داشییان بؤلگه‌لردندیر. دیگر طرفدن، شهرین سیخ مسکونلاشدیغی اراضی‌لر شهرین قوزئیی‌نه، مرکزینه و معین درجه‌‌‌ده دوغوسونا سپه‌لنمیشدیر و گسلین ریسکی ان چوخ بو اراضی‌لره یؤنلمیشدیر.
تبریز شهری‌نین قوزئی‌ینده اهالی سیخلیغی‌نین یوکسک اولدوغو اراضی‌لر گسلدن قیسا مصافه‌‌ده (۵۰۰ متر) یئرلشیرلر. تبریزین قوزئی‌دوغوسوندا یئرلشن باغمئشه بؤلگه‌سی ده گسلین اوزرینده یئر آلیر و چوخ یوکسک اهالی سیخلیغینا مالیکدیر. بو شهرجیک یئنی سالینمیش و اونون زلزله‌‌‌یه قارشی پتانسیل تهلوکه‌‌‌لری بیلینسه ده، شهری پلانلایانلار شهرجیگی گسل‌یناوستونده سالمیشلار. دیگر طرفدن شهرین قوزئی و دوغودا یاییلماسی گون‌به‌گون آرتماقدادیر. بوندان علاوه، قوزئ‌یده یئر آلان محله‌‌‌لرده محکم بینالار آزدیر و بیر چوخ بینا دایانیقلیلیق پرنسیبلرینه مالیک دئییلدیر. یوللارین دارلیغی دا اولاسی بیر زلزله دوروموندا ایشی چتین‌لشدیرن عامللردندیر. قوربانی، سئلاب، دوه‌چی، بازار، امیره‌قیز، دره‌ایچی و حیدرآباد کیمی شهرین یوخسول و سیخ مسکونلاشدیغی محله‌‌‌لر ده شهرسالما و دایانیقلی تیکینتی پرنسیبلریندن محرومدور و گسلین اوزرینده یئرلشیر. زلزلهنین مرکزینده یئرلشن قوربانی محله‌‌‌سی شهر اهالیسی‌نین ان سیخ مسکونلاشدیغی اراضیلردن بیریدیر و تیکینتی باخیمیندان بورادا هئچ بیر پرنسیب رعایت اولونمامیشدیر. بوندان علاوه، تبریزین مینلرله گئجه‌قوندودا یاشییانلاری شهرین قوزئی قورشاغی‌نین بیر حیصّه‌‌‌سینده یئرلشمیش و اونلارین بینالاری ان کیچیک تکانلارا بئله دؤزوملو دئییلدیر. بو دا، حاشیه‌نشینلرین اولاسی زلزله‌‌‌لره قارشی داها چوخ ضرر گؤرمه‌سینه ندن اولور. حال‌بوکی بو شهر زلزله ریسکی نیسبتاً یوکسک اولان بؤلگه‌لردن بیریدیر. اونا گؤره ده بینا تیکینتیسی، شهرین گئنیشلندیریلمه‌سی و شهرسالما پلانی شهرین زلزله ریسکی نظره آلیناراق پلانلاشدیریلمالیدیر.
زلزلهنین دقیق یئری معلوم اولوب اونون آکتیو اولماسی اوچون کیفایت قدر دلیل‌لر اولسا دا، سون ایللر بو گسلین یاخینلیغیندا و حتی اوزرینده یاشاییش منطقه‌‌‌لری یارانمیشدیر. شهرسالما پروژه‌لری ده گسله دوغرو یؤنلمیشدیر. مثلا، تبریزین قوزئی گسلی بیر واختلار شهردن ۳ کیلومتر آرالیدا یئرلشیردیسه، ایندی تبریز شهری‌نین محله‌‌‌لریندن بیریدیر. باغمئشه، ولی‌امر، یوسف‌آباد و ارم شهرجیکلری تبریزین قوزئییندهکی گسلین اساس قولوندا سالینمیشلار. و ادعالارین عکسینه اولاراق تبریزین گئنیشلنمه‌سی تصادفی دئییل، دولت اورقانلاری‌نین حاضیرلادیغی لاییحه‌‌لره اساساً حیاتا کئچیریلیر.
شهرلرین گئنیشلندیریلمه‌سی دولتین حاضیرلادیغی لاییحه‌‌یه اویغون آپاریلیر. لاییحه شهرین سرحدلرینی و یاشاییش بؤلگه‌لرینی معین ائدیر. تبریزین قوزئیی‌نین گسلی اوزرینده گئنیشلندیریلمه‌سی ده بو پلان و لاییحه‌‌لر اساسیندا حیاتا کئچیریلیر. نیسبتاً هوندور تیکینتیلرین گسل اوزرینده تیکیلمه‌سی و شهرین قوزئی‌ینده یئرلشن داغلارین اته‌یینده تیکیلن یاشاییش منطقه‌‌‌لری لاییحه‌‌نین بیر پارچاسیدیر. اینسانلارین شهرسالما قایدالارینی نظره آلمادان شهری گئنیشلتمه‌لری و یاشاییش منطقه‌‌‌لری‌نین خالق طرفیندن اؤز باشینا سالینما ادعاسی دا اولاسی بیر طبیعی فلاکت دوروموندا دولتین مسئولیتدن قاچماسی اوچون اورتایا آتیدیغی ادعادیر.
تبریز شهری‌نین یاشاییش بینالاری ایله یاناشی، دیگر ایستیفاده ساحه‌‌‌لری ده آکتیو گسل دقته آلینمادان تیکیلمیشدیر. تبریز هاوا لیمانی ان بؤیوک پتانسیل تهلوکه داشیماقدادیر. هاوا لیمانی و علاقه‌‌‌لی صنایع‌لر تبریزین قوزئی‌باتیسیندا یئرلشیر و گسله قیسا بیر مصافه‌‌ده (۵۰۰ متر) یئر آلیر. شهرین اوستو اؤرتولو بازاری دا دیگر تجارت بؤلگه‌لریندن داها چوخ ریسک آلتیندادیر. بازارین اسکی اولماسی دا بو ریسکی یوکسلدیر. تبریز گسل خریطه‌سی گؤستریر کی، زلزله زامانی ان چوخ ضرری آنا یوللار، یوللار و الکتریک خطلری گؤره‌جکدیر. مثلا، پاسداران آنا یولو گسله موازی شکیلده سالینمیشدیر.
اؤنلم آلینمازسا فاجعه قاچینیلمازدیر
تبریزده باش وئرن سون داغیدیجی زلزله‌‌‌دن ۲۳۹ ایل اؤتور. خوشبختلیکدن، بلکه ده تأسف کی، تبریزین قوزئییندهکی گسل سون ۲۳۹ ایلده گوجلو ترپنمه‌میش و داغیدیجی زلزله ده اولمامیشدیر. بو دا، شهرده زلزله ریسکینی آرتیرا بیلر. باش وئره‌جک زلزله‌‌‌لرین گوجونو تخمین ائتمه‌نین بیر یولو دا تاریخی زلزله‌‌‌لره اساسلاناراق حساب ائتمکدیر. تاریخده ۱۶۴۱-۱۴۰۲-جی (میلادی) ایللر آراسیندا تبریزده زلزله اولمامیشدی، آما بیر سونراکی ۱۵۰ ایلده ۴ بؤیوک زلزله بو شهری یئرله يِکسان ائتمیشدی. ایندی ۲۳۹ ایلدیر زلزله باش وئرمیر. بو، ژئولوژی جهتدن نرمال اولسا دا ایستاتیستیک باخیمدان وضعيّت بیرآز فرقله‌نیر. عمومیییتله، تبریزده هر ۲۰۰ ایلدن بیر ۷ ریشترگوجونده زلزله باش وئرمیشدیر. ایندی ایسه سون زلزله‌‌‌دن ۲۰۰ ایللیک زامان کئچمیشدیر. دیگر طرفدن، شهرین گسل اوزرینده گئنیشلنمه‌سی، دایانقیسز یاشاییش بینالاری‌نین تیکیلمه‌سی، طبیعی فلاکتلرین یاشاندیغی دورومدا کؤمکچی تجهیزاتین یئتریجه اولماماسی و همچینین کئچمیشده باش وئرن اردبیل، قاراداغ، میانا، خوی و … زلزله‌‌‌لرینده دولتین اهمییتسیز یاناشماسی تبریزده اولاسی بیر زلزله دوروموندا آغلاسیغماز فلاکتلرین یاشاناجاغینی گؤسترمکده‌دیر. ان تهلوکه‌‌‌لی گسل‌لرین اوزرینده یئرلشن شهر، قاباقلاییجی تدبیرلر گؤرولمزسه زلزلهنین باش وئرمه‌سی ایله بؤیوک بیر فاجعه یاشایاجاقدیر. بو تدبیرلر بوگون آلینمازسا اولاسی بیر زلزله ایله تبریز خریطه‌لردن سیلینه بیلر.
