محمدحسین بهجت تبریزی‌نین اؤلوموندن ۳۴ ایل کئچیر. او گونئی آذربایجانین ان چوخ تانینان ادبی سیمالاریندان، حیدربابایا سلام شعرینین مؤلفی، ایل‌لرین اؤتمه‌سیله غبارلانمایان، کئچن یوزایللیگین بوتؤو خاطیره‌سی، خالق شاعیری بؤیوک شهریاردیر.
گونئیین تبریز شهرینده دوغولان، داها سونرا ایسه یئنیدن تبریزه قاییدان، اوّلجه فارسجا شعر یازان، داها سونرا تورک دونیاسیندا تانینان نادیر تورک شاعیرلردن، سهنددن ساوالانادک، قیزیل قاپی دربنددن تهرانادک، باکی ساحیل‌لریندن تبریزین دولانبادولان کوچه‌لرینه‌دک سئویلن، شعرلری ازبر ائدیلن خالق ائولادی ایدی.
اونو تانیتماق لوزومسوزدور. خصوصیله آذربایجانین گونئینده تورکجه هارداسا حیدربابا ایله بیر داها دیل آچیب. لاکین شاعیرین حیاتینداکی دؤنوش نقطه‌لر هله ده موباحیثه‌لره سبب اولور. حاضیردا ایراندا اونون اؤلوم گونو فارس ادبیاتی و شعری گونو کیمی قئید ائدیلیر. بو مسئله سؤزو گئدن موباحیثه‌لی مؤوضوع‌لاردان بیریدیر.
شاعیرین حیاتیندا اولان تورکجه‌یه مؤحتشم دؤنوش نئجه باش وئردی؟
شهریار ایلک شعرینی اؤز آنا دیلینده دئییب. لاکین داها سونرا فارسجا شعرلری ایله موختلیف فارس یازیچی‌لاری ایجماعسیندا تانینماغا باشلاییب. همین ایل‌لرده تورکجه ایراندا قاداغا ایدی. موتفیق‌لرین ایرانا گلمه‌سی ایله یارانان آزاد آتموسفئرده تورکجه یئنیدن نفس آلیب، بیر داها یازی دیلی سوییه‌سینه گلدی.
شهریارین دیلندن نقل ائدیلن بیر خاطره‌یه اساساً اونون تورکجه‌یه قاییتماسینا آناسی سبب اولوب. شهریارین آناسی تهرانا اوغلونون یانینا گئدیر. اوغلو شهریار اونا شعرلریندن اوخویور لاکین آناسی باشا دوشمور. او اوغلونا سن نئجه شاعیرسن کی شعرینی آنان باشا دوشمور دئییر. بو ایسه شهریارین تورکجه‌یه قاییتماسینا سبب اولور.
شهریارین آناسی‌نین تهرانا گئتمه‌سی ۱۳۲۵-جی ایلده پهلوی قوشون‌لارینین گونئیین شهرلرینده قیرغین تؤرتدیکلری زاماندان بیر ایل سونرا اولوب. همین واخت‌لار شهریارین آتاسی وفات ائدیر و آناسی اوغلونون یانینا، یعنی تهرانا گئتمه‌لی اولور.
بعضی‌لرینه گؤره بو خاطیره‌ده سهولر وار. بعضی آراشدیرماچیلار، شهریارین آناسی‌نین فارسجانی باشا دوشدویونو، ساوادلی اولدوغونو دئییرلر. فارسجا، فرانسیزجا و تورکجه‌نی بیلن ساوادلی قادین یقین کی فارسجا شعری ده یاخشی آنلاییردی. شهریارین تورکجه شعر یازماسی‌نین باشقا سبب‌لری اولدوغونو ادعا ائدنلر واردیر.
آذربایجان میللی حکومتی‌نین ییخیلماسی قانلی قیرغین‌لارلا باش وئردی. پهلوی قوشون‌لارینین آذربایجاندا تؤرتدیگی جینایت‌لر بیر چوخ یازیچی‌نین تایید ائتدیگی حادیثه‌دیر. شهریارین آناسی ایسه بو قانلی فاجعه‌نین آجی خاطیره‌لری ایله اوغلونا ساری گئتمیشدی. او هم ده اوغلونون یاخین یولداشی «خانلار»دان دا خبر گتیرمیشدی.
ابولفضل حسینی خانلار شهریارین یولداشی اولوب. آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سینه قوشولان گنج خانلار، میللی دؤولتین ییخیلماسی ایله قوزئیه قاچیر. بو آیریلیق گونئیده‌کی یولداشی‌نین نیسگیل شعرلرینده اؤز عکسینی تاپیب:
گئدنلردن دئدیک یاندیق یاخیلدیق
دئدیک نئجه دورموشودوق ییخیلدیق
سیخینتی‌لار چکدیک یامان سیخیلدیق
دئدیک اما خانلار غمی یئکه ایدی
سندن ساری اورک‌لر بیر تیکه ایدی.
ادعالارا گؤره، شهریار ۲۱ آذر حرکاتی آدی ایله تانینان قانلی قیام نتیجه‌سینده تورکجه‌یه قاییدیر و حیدربابایا سلام سؤیله‌ییر. آناسی‌نین فارسجانی بیلمه‌دیگی اوچون یوخ، گتیردیگی نیسگیللی خبرلرله اوغلونون دوغما ائوینه قاییتماسینا، یئنیدن تورکلشمک قراری آلماسینا سبب اولور.
شهریارین تورکجه شعرلری نیه اهمیتلیدیر؟
پهلوی دؤورو تورکجه‌نین قاداغا اولدوغو دؤور ایدی. موتفیق‌لر قوشون‌لارینین ایرانا گیرمه‌سیله زنجیرلر قیریلیر. آذربایجاندا یئنیدن دیرچه‌لیش یاشانیر. جانلانان سیاسی آتموسفئرله تورکجه ده یئنیدن جان آلیر. سونرا ۱۳۲۴-جو ایلده میللی حکومت قورولور. لاکین بیر ایل سونرا جوجه‌رن اومیدلر کسیلیر.
ایکی خفه‌لیک دؤورو قان تؤکمکله باشلادی. چوخ سایدا اینسان قتل ائدیلدی، سورگونه گؤندریلدی و یا قاچقین حیاتی یاشاماغا مجبور بوراخیلدی. تورکجه کیتاب‌لار شهر میدان‌لاریندا توپلانیب یاندیریلدی. بو دفعه قارانلیق داها دا سرت شکیلده آذربایجاندا حؤکم سورمه‌یه باشلادی. ائله همین واخت‌لاردا دا حیدربابایا سلام شعری یازیلدی.
پروفسور محمدعلی فرزانه شهریارین حیدربابایا سلام شعرینین دیل‌لره دوشمه‌سینی، بونون ایسه بیر معجزه کیمی ایشله‌دیگینی دئییر. پروفسور فرزانه «حیدربابانین بئله بیر آغیر شراییطده سسلنمه‌سی بوتون اوره‌یی دردلی آذربایجانلی‌لارا بیر اومید دایاغی و روح یوکسکلیگی باشلانیشی ایدی. تهراندا سورگون حالیندا یاشایان آذربایجان آیدین‌لاری طرفیندن حیدربابا درنه‌یی تشکیل ائدیلدی و تبریزده یئنی نسیل اؤز میللی مدنی وارلیغی باره‌ده دوشونمه‌یه باشلادی.»
شهریارین تورکجه شعرلری یالنیز بدیعی گؤزللیگی اوچون دئییل، بیر خالقین اؤزونه قاییتماسی یولوندا اهمیتلی رولو اوچون ده قیمتلیدیر. او هم ده آسیمیلاسیون سیاستی قارشیسیندا زورلا دئییل، یومشاق سیلاح کیمی اؤز اهمیتلی مؤقعینی تاپدی. شهریارین شعرلری آرتیق قانداللانا بیلینمه‌یه‌جک سوییه‌ده عومومیله‌شیب، دیلدن دیله دولاشاراق خالقین اوریینده مسکن توتموشدو. او بیر میللتین سنگر توتا بیله‌جه‌یی بیر داغ تیکمیشدی.
فارس دیلی ادبیاتی و شعری گونو ایله شهریارین علاقه‌سی
داها اول ده قئید ائدیلدیگی کیمی شهریار ایکی دیللی شاعیر اولوب. اونون فارسجا اثرلری ده فارس ادبیاتیندا چوخ اهمیتلی مؤوقعه صاحبدیر. لاکین اونون فارس شعری گونو ایله عینی گونده عزیزلنمه‌سی بعضی‌لرینه گؤره یئرسیزدیر.
بعضی فارس یازیچی‌لار فارسجادا شهریاردان چوخ داها بؤیوک شاعرلرین اولدوغونو، اونلارین فارس شعری ایله بیرلیکده یاد ائدیلمه‌سی‌نین داها واجیب اولدوغونو ادعا ائدیرلر. بعضی آذربایجانلی‌لار ایسه بو لاییحه ایله شهریاری فارس کیمی تانیتدیرماق ایسته‌نیلدیگینه اعتراض ائدیرلر. بعضی‌لری ایسه بو لاییحه‌نین سایه‌سینده فارس دیلی چتری‌نین آذربایجانا قدر اوزادیلماسی اوچون حیاتا کئچیریلدیگینی دوشونورلر.
