اونیوئرسیته‌لره گیریش سیناغی هر ایل اؤلکه سوییه‌سینده بیر و یا ایکی مرحله‌ده کئچیریلیر. بو ایل ده کئچن ایل‌لرده اولدوغو کیمی بیر میلیوندان آرتیق اؤیرنجی بو ماراتوندا ایشتیراک ائدیبلر. نتیجه‌لرین بللی اولماسی ایله بیرلیکده بو مسئله حاقیندا موختلیف تنقیدلر ده اورتایا چیخدی. تنقید ائد‌نلرین بیری حاضیردا پرئزیدئنت اولان مسعود پزشکیان ایدی.
سون پرئزیدئنت سئچکی‌لرینده مسعود پزشکیانین تئز-تئز دیله گتیردیگی تحصیلده عدالت مسئله‌سی اؤلکه سوییه‌سینده اوزون ایل‌لردیر گوندمده‌دیر. «کنکور» دئییلن بو سیناقدا فرقلی آیری‌سئچکیلیک‌لردن سؤز ائدیلیر. مثال اوچون اؤلکه‌ده ۲۰-دن چوخ مکتب نؤعو مؤوجوددور و بونلار ایچینده دؤولت مکتب‌لری، یعنی هئچ بیر اؤد‌مه‌سی اولمایان و بوتون خرج‌لری دؤولتین قارشیلادیغی مکتب‌لر اونیوئرسیته‌لره گیریش سیناغیندا ان ضعیف نتیجه‌یه مالیکدیرلر. اساساً اؤده‌نیشلی مکتب‌لر ان یاخشی نتیجه‌لری وئریرلر و بو مکتب‌لره گیرمک ده گلیری آشاغی اولان عایله‌لر اوچون ایمکانسیزدیر.
هر ایل اون مین‌لرله اؤیرنجی تحصیلی ترک ائدیر و یا ترک ائتمک مجبوریتینده قالیر. عینی زاماندا تحصیل وضعیتی اؤلکه‌نین فرقلی بؤلگه‌لرینده برابر وضعیتده اولمور. مثال اوچون تحصیل ساحه‌سینده غربی آذربایجان ویلایتی اؤلکه‌ده ان ضعیف بؤلگه‌‌لردن ایکن مرکزی ویلایت‌لرده بونون عکسی موشاهیده اولونور. بونونلا دا دیلین تأثیرلی مؤوقعی و اونون آردینجا دا ائتنیک اساسلی آیری‌سئچکیلیگین نتیجه‌لری موشاهیده اولونور.
بو سیناغا گیرن اؤیرنجی‌لرده قیزلار چوخلوق تشکیل ائدیرلر. سون ایلین اونیوئرسیته‌لره گیریش سیناغیندا ۶۳٪ قادینلار و ۳۷٪ کیشیلر ایشتیراک ائدیبلر. قادین‌لارین اونیوئرسیته‌لرده چوخلوق تشکیل ائتمه‌لرینه باخمایاراق اونلارین ایش تاپماق شانس‌لاری داها آزدیر. الده اولان آمارلارا اساساً عالی تحصیل آلمیش لاکین ایشسیز اولان قادین‌لارین سایی کیشی‌لردن داها چوخدور. بو دا تحصیل سیستئمی‌نین جینسیت اساسلی آیری‌سئچکیلییه یول وئردیگینی گؤستریر.
قادین و کیشی اساسلی آیری‌سئچکیلیک
آمار
آشاغیدا وئریلن آمارلار کئچن اون ایل عرضینده، یعنی ۱۳۹۳-۱۳۹۴ تحصیل ایلیندن ۱۴۰۲-۱۴۰۳ تحصیل ایلینه قدر اوچ آنا قولدا، یعنی تجروبی علم‌لر، ریاضیات و فیزیک و اینسانی علم‌لر قولوندا اونیوئرسیته‌لره گیریش سیناغی نتیجه‌لرینده ایلک اونلوغا گیرن قادینلار و کیشی‌لرین فایزینی گؤستریر:
| ۱۳۹۳-۱۳۹۴ | ۱۳۹۴-۱۳۹۵ | ۱۳۹۵-۱۳۹۶ | ۱۳۹۶-۱۳۹۷ | ۱۳۹۷-۱۳۹۸ | ۱۳۹۸-۱۳۹۹ | ۱۳۹۹-۱۴۰۰ | ۱۴۰۰-۱۴۰۱ | ۱۴۰۱-۱۴۰۲ | ۱۴۰۲-۱۴۰۳ | جمع | |
| قادین(٪) | ۴۰ | ۲۰ | ۱۰ | ۲۰ | ۲۰ | ۱۰ | ۳۰ | ۴۰ | ۳۰ | ۱۰ | ۲۵ |
| کیشی(٪) | ۶۰ | ۸۰ | ۹۰ | ۸۰ | ۸۰ | ۹۰ | ۷۰ | ۶۰ | ۷۰ | ۹۰ | ۷۵ |
تجروبی علم‌لر
| ۱۳۹۳-۱۳۹۴ | ۱۳۹۴-۱۳۹۵ | ۱۳۹۵-۱۳۹۶ | ۱۳۹۶-۱۳۹۷ | ۱۳۹۷-۱۳۹۸ | ۱۳۹۸-۱۳۹۹ | ۱۳۹۹-۱۴۰۰ | ۱۴۰۰-۱۴۰۱ | ۱۴۰۱-۱۴۰۲ | ۱۴۰۲-۱۴۰۳ | جمع | |
| قادین(٪) | ۱۰ | ۰ | ۰ | ۱۰ | ۱۰ | ۰ | ۱۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ |
| کیشی(٪) | ۹۰ | ۱۰۰ | ۱۰۰ | ۹۰ | ۹۰ | ۱۰۰ | ۹۰ | ۱۰۰ | ۱۰۰ | ۱۰۰ | ۹۶ |
ریاضیات و فیزیک
| ۱۳۹۳-۱۳۹۴ | ۱۳۹۴-۱۳۹۵ | ۱۳۹۵-۱۳۹۶ | ۱۳۹۶-۱۳۹۷ | ۱۳۹۷-۱۳۹۸ | ۱۳۹۸-۱۳۹۹ | ۱۳۹۹-۱۴۰۰ | ۱۴۰۰-۱۴۰۱ | ۱۴۰۱-۱۴۰۲ | ۱۴۰۲-۱۴۰۳ | جمع | |
| قادین(٪) | ۴۰ | ۴۰ | ۴۰ | ۵۰ | ۶۰ | ۴۰ | ۱۰ | ۴۰ | ۵۰ | ۳۰ | ۴۰ |
| کیشی(٪) | ۶۰ | ۶۰ | ۶۰ | ۵۰ | ۴۰ | ۶۰ | ۹۰ | ۶۰ | ۵۰ | ۷۰ | ۶۰ |
اینسانی علم‌لر
گؤروندویو کیمی قادینلار داها چوخ ایشتیراک ائتسه‌لر ده ایلک اونلوغا گیرمک شانس‌لاری چوخ داها آز اولور. بو اوچ آنا قولو بیر یئره توپلاساق نتیجه بئله اولار:
| اون ایل عرضینده ایلک ۱۰-ا گیرن | ٪ | |
| قادینلار | ۶۹ | ۲۳ |
| کیشیلر | ۲۳۱ | ۷۷ |
سون ۱۰ ایلده قادینلار کنکوردا دایم کیشی‌لره نظرن داها چوخ ایشتیراک ائدیبلر لاکین موفقیت‌لری داها آز اولوب.
بو قادین‌لارین ان چوخ ۱۶-ی مرکز ویلایت‌لردن قیراقدا یاشایان قادین‌لاردیر. دئمه‌لی ان اوغورلو قادین اؤیرنجی‌لرین ساده‌جه ۲۳ فایزینی فارس اولمایانلار تشکیل ائدیرلر. بو اونلارین بوتون اؤیرنجی‌لر آراسیندا ساده‌جه تخمیناً ۵٪ یئر قازاندیقلارینی گؤستریر.
قادین‌لارین طالعی: چوخ چالیش آز قازان
لیبرال فئمینیزم، فئمینیزمین اینکیشافی مدتینده ایکینجی دالغا آدی وئریلن ۱۹۶۰-۱۹۸۰-جی ایل‌لر آراسیندا اورتایا چیخان نظریه‌لردندیر. لیبرال فئمینیست‌لر قادین‌لارین خصوصی حیاتدان چیخیب سوسیال حیاتدا ایشتیراکینی مدافعه ائدیردیلر. خصوصیله ایش یئری، تحصیل و سوسیال حیاتدا برابرلیک لیبرال فئمینیست‌لرین اوستونده دوردوغو نقطه‌لر ایدی. اونلارا گؤره آتاارکیل(پدرسالار) سلطه نتیجه‌سینده ایش بؤلومو کیشی‌لری سوسیال حیاتا، قادین‌لاری ایسه ائو ایچینه حبس ائدیب. نتیجه‌ده ایسه قادینلار سوسیال حیاتدا ایشتیراکدان محروم اولاراق ساده‌جه آنالیق وظیفه‌سینه محکوم اولوبلار.
اونیوئرسیته‌لره گیریش سیناغی‌نین کئچن ۱۰ ایلده ان آز ۶۰ فایزینی قادینلار تشکیل ائدیب. لاکین بونا باخمایاراق اونلارین ایلک اونلوغا گیرمک شانس‌لاری داها آز اولوب. عینی زاماندا اونلار ایش تاپماقدا داها چوخ چتینلیک چکیرلر.
بو ایلین، یعنی ۱۴۰۳-جو ایلین یازیندا عالی تحصیل آلمیش اینسان‌لاردا ایشسیزلیک ۴۳٪ اولدوغو دئییلیب. بو ۴۳ فایزین ایسه ۶۸ فایزینی قادینلار تشکیل ائدیر. کئچن ۱۰ ایلده (تخمیناً) ۶۰٪ تحصیل آلانلارین قادینلار اولدوغونو حساب ائتسک، عالی تحصیل آلان هر بیر کیشی‌نین ایش تاپماقدا شانسی قادین‌لارا نظرن ۱.۲۵ دفعه چوخدور.
بو قادین‌لارین سوسیال حیاتدان اوزاقلاشدیران آتاارکیل سلطه‌نین بیر نومونه‌سیدیر. قادین‌لارین داها چوخ تحصیله ماراق گؤسترمه‌لری سوسیال حیاتدا ایشتیراک ایستک‌لرینی گؤستردیگی حالدا، ایشسیزلیک و ایلک اونلوغا گیره بیلمه فایزلری، آتارارکیل سیستئمین قادین‌لارین بو هدفه چاتمالاریندا مانع‌لر تؤرتدیگینی گؤستریر.
آغ قادین یوخسا رنگلی قادین
اوچونجو دالغا فئمینیست‌لر ایکینجی دالغا فئمینیست‌لرینین ساده‌جه آغ و اوست صینیف قادین‌لارا دقت یئتیردیگی اوچون تنقید ائدیردی. ۱۹۸۰-جی ایل‌لردن باشلایان بو حرکات عیرق ایله جینسیتین کسیشمه‌سینه داها چوخ دقت یئتیرمه‌یه باشلادی. بونلارا گؤره قارادریلی بیر قادین ایله آغ‌دریلی بیر قادین عینی وضعیتده یاشامیرلار. نتیجه‌ده ایسه آغ قادین ایله قارا قادینی بیر آد آلتینا زورلا یئرلشدیرمک دوغرو اولماز. قارادریلی قادینلار ایکی قات ظلمه معروض قالیرلار: هم قادین اولدوقلاری اوچون هم ده قارا اولدوقلاری اوچون. نتیجه‌ده اوچونجو دالغادان سونرا ائتنیک کیملیک ده فئمینیزمین دقت دایره‌سینه یئرلشدی.
اونیوئرسیته‌لره گیریش سیناق‌لاری نتیجه‌لریندن ده گؤروندویو کیمی ایراندا فارس اولمایان قادین‌لارین اوغور قازانماسی فارس ائتنیکینه منسوب قادین‌لاردان داها آز اولور. اونلار هم قادین اولدوقلاری اوچون هم ده فارس اولمادیقاری اوچون برابرسیزلییه معروض قالیرلار.
