بو قیسا یازیدا تورک دیلینده یازماغین اهمیتینه، یازی خطالارینا نظارت فورملارینا و تاثیرلرینه، عرب و لاتین حرفلرینده یازیب یازماما مسئله‌سینه توخونولموش و بعضی اؤنریلر (پیشنهادلار) وئریلمیش‌دیر.
یقین کی بیرچوخوموز تورکجه یازماغین نه قدر اهمیتلی اولدوغونو آرتیق بیلیریک. تورکجه یازماغین ساده‌جه ارتباط قورماق اوچون بیر وسیله اولمادیغینی، اونون حیات-ممات مسئله‌سی اولدوغونو دا بیلیریک. یعنی دیلیمیز یوخ اولاندان سونرا کولتور ده، کیملیک ده، تورپاق دا، سیاسی اقتدار مسئله‌سی ده، اقتصادی عدالت چابالاری دا بیتیب گئده‌جک. همت بگ شهبازی‌نین ان سون یازیسیندا یازدیغی کیمی، «دیل بیر میللتی سندلشدیرر». دیلینه صاحیب چیخمایان میللتین توخودوغو خالچا، یازدیغی ادبیات، چالدیغی موسیقی، اوستونده یاشادیغی تورپاق و او تورپاقدان داشیب چیخان ثروت دیلینی منیمسه‌ییب یازدیغی و یاراتدیغی میللته منسوب اولار، اؤزنه دئییل.
تام دا بو نقطه‌ده، چاتدیغیمیز فیکیرلری و دیل مسئله‌سینین نه قدر حیاتی اولدوغونو اطرافیمیزداکی دوست-تانیشلاریمیزا و الی قلم توتان هرکسه ده چاتدیرماق ایسته‌ییریک. حاقلی اولاراق و خوش نیتلرله، گله‌جه‌ییمیزی و بقامیزی تامین ائتمک اوچون حرکته کئچیریک. اما بو مهم و حیاتی مسئله‌نی بیر-بیریمیزله پایلاشارکن بعضی نوکته‌لره حساسیتله دقت ائتمه‌میز لازیمدیر. بونلاردان بعضیلری بئله‌دیر:
بیزیم توپلوم اؤز آنا دیلینده ائیتیم (آموزش) آلمیر. انسانلاریمیزین ذهنی، مختلیف یازیلی و سؤزلو مئدیالار و مدرسه سیستئمی واسیطه‌سی ایله هر طرفلی بیر زورلاما و حمله ایله قارشی-قارشییادیر. دؤولت بودجه‌سی حئسابینا، عینی زاماندا دا رسمی و غیر رسمی مرکزلرین هر طرفلی مالی و فکری یاردیمی ایله، گونئی آذربایجاندا تورک دیلی‌نین استاندارد یازیلی بیچیمیندن اوزاقلاشما و اونا یابانجیلاشما (بیگانه‌لشمه) باشلاییب. بو یابانجیلاشما هله ده داوام ائدیر. بونو او قدر حساب-کیتابلی و دوشونه‌رک حیاتا کئچیریرلر کی، بیز آذربایجانلیلارین روحو بئله دویمور. اونا گؤره ده اینسانلارین تورکجه یازارکن سهو جومله‌لر قورماسی، کلمه سئچیملری‌نین فرقلی اولماسی، اسلوب و سایره خطالاری‌نین اولماسی طبیعی‌دیر. بونا اساسا، الیمیزه خط‌کش گؤتوروب تنبیه ائتمک و دانلاماق یئرینه، یا دا متمادیا اونو غلط یازیبسان، بونو غلط یازیبسان دئمک یئرینه باشقا بیر ایش گؤرمک لازیمدیر. چونکو مسئله‌نین بو شکیلده دیله گتیریلمه‌سی‌نین تاثیری پیسخولوژیک اولاراق مخرب‌دیر. منجه، بیزیم توپلومون تورک دیلینده یازماقلا باغلی بیر «عمومی عفووه» احتیاجی وار. اجازه وئرک هرکس باشاردیغی کیمی یازسین. چوخ اورک یاندیریرساق «بونو غلط یازیبسان»، «فعلی غلط سئچیبسن»، «قرامئرین غلط‌دیر» کیمی جومله‌لرین یئرینه «یازدیغینیزین دوغرو شکلی بودور» دئیک. بونو باشارمیریقسا اَن آزیندان بیر شئی دئمه‌مک داها اخلاقی‌دیر. یعنی انسانلارین آتماق ایسته‌دیگی بالاجا آددیملاری باشیندا کور ائتمه‌یه احتیاج یوخدور. یا واخت قویوب دوزگون بیر شکیلده، تشویق ائدیجی و دستک وئریجی سؤزلرله اؤیره‌دک یادا سوساق!
ایکینجیسی، عرب حرفلرینده یازانلارا حمله ائتمک مسئله‌سیدیر. بو مؤوضوع ایله باغلی دا، هامیمیز عرب حرفلری‌نین تورک دیلی اوچون اویغون بیر الیفبا اولمادیغینی، دوغرو یازماق و اوخوماقدا بیر سۆرو چتین‌لیک یاراتدیغینی بیلیریک. حتی بو بیلگی تزه بیر تاپینتی دا دئییل. آذربایجان آیدینلاری الیفبا مسئله‌سینی یوز ایل قاباقدان بری دانیشیب دارتیشیبلار و لاتین حرفلری‌نین تورکجه‌یه داها اویغون اولدوغونو اؤرنکلرله گؤستریبلر. حال بو ایکن، بیز گونئی آذربایجانلیلارین هله‌لیک عرب حرفلرینی استفاده ائتمکدن باشقا چاره‌میز یوخدور. بیز عرب الیفباسینا رسمی اولاراق زورونلو قیلینمیشیق. دؤولت عرب الیفباسیندا یازیلان متنلره چاپ ایزنی وئریر. بیز هله‌لیک عرب حرفلی بیر محیطده یاشاییریق. اوشاقلاریمیزین مدرسه‌لرده بو حرفلردن باشقا بیر الیفبا ایله یازماق ایمکانی یوخدور. یعنی گونئی آذربایجان محیطینده عرب حرفلری ایله یازماق بیزیم اوچون اختیار مسئله‌سی دئییل، اجباردیر. بو اجبارا دیرنسک اؤزوموز حذف اولاریق. مثلا یازیلاریمیز کتاب و درگی شکلینده یاییلماز، رسمیلشمز.
عرب حرفلری ایله یازانلاری دانلاماق یئرینه اونلاری مثلا هر ایکی الیفبادا یازماغا چاغیرا بیله‌ریک. آنلاین ترجومه و کؤچورمه پروقراملاری اوزه‌رینه چالیشان متخصصلردن فننی و فیکری یاردیم آلا بیلریک. اونلارین یازاجاغی پروقراملار واسیطه‌سی ایله عرب حرفلریندن لاتین حرفلرینه کؤچرمه و یا عرب حرفلری ایله یازیلمیش تورکجه متن‌لری باشقا دیللره ترجومه ممکون اولار. بو ایسه عرب حرفلری ایله یازماق مجبوریتینده اولان بیزلره دونیا چاپیندا بیر رسمیت قازاندیرار. حتی مختلیف واسیطه‌لرله، خصوصیله آذربایجان جمهوریتینده‌کی رسمی خبر سیته‌لرینه و باشقا میدیا واسیطه‌لرینه ده یازیب اونلاردان عرب حرفلری ایله ده یازمالارینی ایسته‌یه بیله‌ریک. بیزیم آموزش سیستئمینه تاثیر ائده‌جک سیاسی اقتداریمیزی قوراجاغیمیز گونه قدر، الینده امکانی و دؤولت بودجه‌سی اولان باجی و قارداشلاریمیز آرازین اوتاییندان کولتورل اولاراق یانیمیزدا دورمالیدیرلار.
بیر سؤزله، بیزیم اؤزوموزله ساواشماق یئرینه، محدود امکانلاری ایله تورکجه یازانلاری و بو دیلده متن اۆره‌دنلری (تولید ائدنلری) قیسغاجا سالیب سیخیشدیرماق یئرینه آلتئرناتیولری دوشونمه‌میزده فایدا وار. گلین بیرلیکده تورکجه یازیب-یاراتماغا هوس اویاندیراق. امکان وئرک اینسانلار سهو یازماقدان قورخمادان یازماغا باشلاسینلار. اساس ایلک آددیملاری آتانلارا سالدیرماماقدیر. طبیعی کی، یولا دوشونجه هم اینسانلارین تورکجه یازماق قورخوسو تؤکوله‌جک هم دیلی دوغرو-دوزگون اؤیره‌نه‌جکلر.
