تورکیه‌ده باش وئرن زلزله‌‌‌دن سونرا ایران مطبوعاتیندا شانلی اورفادا یئر آلان آتاتورک سددی‌نین چاتلاماسی ایله باغلی خبرلر یاییلیب. بو شایعه رسمی مدیا ایله یاناشی، سوسیال مدیادا دا ایرانلی ایستیفاده‌چیلر طرفیندن یاییلیب. بو مدیالاردا، سددین داغیلماسی احتیمالی دا ایره‌لی سورولوب.
دوشنبه، بهمن‌ین ۱۷-سینده تورکیه‌نین جنوب ایالتلرینده ۷.۶ بال گوجونده (آمریکا سئیسمولوژی مرکزی‌نین معلوماتینا گؤره ۷.۸ بال) اولان زلزله نتیجه‌سینده بؤیوک داغینتیلار باش وئردی. زلزله‌‌‌دن سونرا آتاتورک سددینده چاتلار یاراندیغی و سدلرین چؤکمه احتیمالی ایله باغلی خبرلر، ایران مطبوعاتیندا تیراژلاندی. بو ادعا سوسیال مدیادا دا گئنیش یاییلدی. ادعانین قایناغی و درج اولونما سببی ده ایستیفاده‌چیلر طرفیندن موذاکیره اولوندو.
آتاتورک سددی
آتاتورک سددی تورکیه‌نین گاپ لاییحه‌‌سی‌نین (گونئی‌دوغو آنادولو پروژه‌سی) سدلریندن بیریدیر. گاپ لاییحه‌‌سی ۱۳۴۹-جی ایللردن باشلایاراق تورکیه‌نین آدی‌یامان، باتمان، دیاربکیر، غازی آنتپ، کیلیس، ماردین، سییرت، شانلی‌اورفا و شیرناک رایونلارینی احاطه ائدن سو و تورپاق منبع‌لری‌نین اینکشاف ائتدیریلمه‌سینه اساسلانان پروقرامدیر. تورکیه جومهوريتی بو پروقرام چرچیوه‌سینده فرات و دجله چایلاری‌نین حؤوزه‌‌‌‌سینده سولاما و هیدروالکتریک انرژی ایستحصالینا یؤنلمیش ۲۲ بتن سد و ۱۹ سو الکتریک ایستانسیاسی اینشا ائتمیشدیر. عینی زاماندا بو پروقرام واسطه‌‌‌سیله ۱.۸ میلیون هکتار اراضینی سو ایله تعمین ائتمه‌یی پلانلاشدیرمیشدیر . بو سد الکتریک ایستانسییالاریندان ۲۷ میلیارد کیلووات ساعت انرژی ایستحصالی پروقنوزلاشدیریلیب (پیش‌بینی ائدیلیب).
آتاتورک سددی آدی‌یامان و شانلی‌اورفا ایالتلری‌نین آراسیندا یئرلشیر. ۱۹۸۳-جو ایلده فرات چایی اوزرینده تیکینتیسینه باشلانان بو سد۱۳۷۱ -جی ایلده ایستیفاده‌یه وئریلمیشدیر. اوجالیغی ۱۶۹ متر اولان بو سد ایلده ۲۴۰۰ مگاوات الکتریک انرژی‌سی ایستحصال ائتمک گوجونه مالیک ۸ سو توربینینه مالیکدیر. بو سددین سو آنباری‌نین حجمی ۸۴.۵ میلیون مترمکعب، گؤلون ساحه‌‌‌سی ایسه ۸۱۷ کیلومتر مربع‌دیر. بو سد زلزله‌‌‌نین مرکزیندن تخمیناً ۱۰۰ کیلومتر آرالیدا یئرلشیر. دیگر طرفدن، کئبان و آسلان تاش سدلری زلزله‌‌‌نین مرکزینه بو سددن داها یاخیندیر. آما مدیادا چاتلا باغلی شایعه و بو سددین سینما/چؤکمه احتیمالی دیگر سدلره گؤره داها چوخ موذاکیره اولوندو.
آتاتورک سددی ایله ایلگیلی شایعه‌لر نئجه اورتایا چیخدی؟
سدله باغلی شایعه‌لر، ژئولوق، سئدیمئنتولوگییا ایله دنیز ژئولوغو اوزمانی پروفسور ناجی گؤرورون بؤلگه‌ده‌کی مؤوجود سدلرین یوخلانماسی و کونترول آلتینا آلینماسینی وورغولادیقدان سونرا باش وئردی. بو تکلیف تورکیه رسمیلری طرفیندن موثبت قارشیلانیب. بو تکلیفدن سونرا، مالاتیا استانداریسی و سدلرین باخیمیندان مسئول اولان بؤلگه سو ایداره‌سی (DSI) بوتون سدلرین یوخلانیلدیغینی آچیقلاییب و یالنیز سولطان سویو سددی‌نین خوصوصی تدبیرلرله بوشالدیلاجاغینی وورغولادی. شانلی‌اورفا استانداریسی و بیریجیک فرمانداریسی ده بؤلگه‌ده‌کی سدلرین یوخلاندیغینی و هئچ بیر تهلوکه‌‌‌نین اولمادیغینی آچیقلادی. تورکیه پرئزیدئنتی‌نین کؤمکچیسی فواد اوکتای بهمن‌ین ۱۸-ده کئچیردیگی مطبوعات کونفرانسیندا بوتون سدلرین یوخلانیلدیغینی آچیقلاییب، بؤلگه‌ده‌کی سدلرین هئچ بیر شکیلده خسارت گؤرمه‌دیگینی و وطنداشلارین قورخماماسی اوچون یالنیز سولطان سویو سددی‌نین نظارته آلیناراق خوصوصی تدبیرلرله بوشالدیلاجاغینی سؤیله‌دی. آنادولو خبر آژانسی دا بیر گزارش‌ده بو سدله باغلی یاییلان شایعه‌لره توخونوب و سددین خسارت گؤرمه ادعاسینی تکذیب ائتدی.
تورکیه‌ده ساغلام اولان آتاتورک سددی ایران مدیاسیندا چاتلادی
آتاتورک سددی‌نین چاتلادیغی و داغیلما احتیمالی ایله باغلی شایعه ایلک اولاراق یونان مطبوعاتیندا اورتایا چیخدی. قیسا مدتده فارس دیللی ایران مدیاسی طرفیندن ده موثبت قارشیلاندی. ایسنا خبر آژانسی آتاتورک سدی‌نین چاتلادیغینی و وضعيتی‌نین حساس اولدوغونو ادعا ائدن خبر یایدی. بو خبر آژانسی هئچ بیر منبع و سند گؤسترمه‌دن آشاغیداکیلاری ادعا ائتدی: «تورکیه‌دن گلن خبرلر شدتلی زلزله‌‌‌لردن سونرا آتاتورک سددینده چوخلو چاتلارین عمله گلدیگینی گؤستریر. موتخصیصلر سددین هر آن چؤکه بیله‌جه‌یی و داغینتیلارین سددین یاخینلیغینداکی ۳۰ کیلومترمربع اراضییه تأثیر ائده بیله‌جه‌یی باره‌ده خبردارلیق ائدیب».
عینی ادعا مشرق‌نیوز، اقتصاد آنلاین و موج کیمی دیگر ایران مئدیالاری طرفیندن ده تکرارلاندی. ایرانلی ایستیفاده‌چیلر، قورخو یاراداراق بو شایعه‌لری سوسیال مدیادا دا یایماغا باشلادیلار. بعضی توییتلرده بؤلگه‌سل داشقینلارین قاچیلماز اولماسیندا دانیشیلدی. بو سدلرین تیکینتیسی ایله بؤلگه اؤلکه‌لری‌نین سو حوقوقلاری‌نین پوزولدوغو ادعاسی اورتایا آتیلدی و تورکیه‌یه قارشی نیفرت سؤیله‌می ده ایفاده ائدیلدی. ایران مطبوعاتیندا، تورکیه‌ده خسارت گؤرموش سدلرده چاتلارین اولدوغو و وضعيّتین آغیر اولدوغو بیلدیریلدی. ائله‌جه ده بو سدلرین تیکینتی لاییحه‌‌لری نیفرت یایماق اوچون سو ایستیفاده ائدیلدی. حتی بو سدلرین تیکیلمه‌سینین زلزله‌یه ندن اولدوغوو یازیلدی.
ایراندا یاشانان سو پروبلئمینه گؤره گوناهکار آختاریلیر
ایرانین ادعاسینا گؤره تورکیه‌نین فرات و دجله چایلاری اوزرینده اینشا ائتدیگی بتن سدلر و گاپ لاییحه‌‌سی ایراندا قوراقلیق، سو بؤحرانی و توز فیرتینالارینا سبب اولور و ایرانین سو بؤحرانی‌نین ان بؤیوک سببکاری تورکیه‌نین گاپ لاییحه‌‌سیدیر. ایرانین بو لاییحه‌‌نین اؤلکه داخیلینده سبب اولدوغو پروبلئملر حاقیندا ایره‌لی سوردویو ادعالار آرتدیغی واختدا تورکیه خاریجی ایشلر ناظرلیگی ۱۴۰۱-جی ایل خردادین آینین ۱-ده بیر آچیقلاما وئردی. همین آچیقلامادا ایرانین بو ادعالاریندا دوغرولوق پایی‌نین اولمادیغی وورغولانیردی.
موختلیف اؤلکه‌لرده حتی ایرانین بیر چوخ دانشگاه‌لاریندا یاخین شرق و ایراندا سو بؤحرانی ایله باغلی آپاریلان آراشدیرمالار ایرانداکی سو بؤحرانی‌نین تک بیر سببدن عمله گلمه‌دیگینی و موختلیف سببلرین بو مسئله‌‌یه تأثیر گؤستردیگی نتیجه‌سینه گلیب چیخیبلار. بونا ان چوخ تأثیر ائدن سببین ایرانداکی پیس ایداره‌ائتمه‌نین اولدوغو و مؤوجود بؤحرانی حلّ ائده بیله‌جک فایدالی بیر پروقرامین اولماماسی ایره‌لی سورولور.
بئله‌جه ایرانین سو بؤحرانی مسئله‌‌سی‌نین خاریجی اؤلکه‌لر خوصوصیله ده تورکیه جومهوريتی ایله علاقه‌‌‌لندیریلمه‌سی‌نین ان اؤنملی سببی، ایران دؤولتچیلیگی‌نین عادت و نورمالینا چئوریلن اؤز مسئولیتینی یئرینه یئتیرمه‌مک، دیگر طرفدن بوتون مسئله‌‌لری سیاسی‌لشدیره‌رک اؤز طرفدارلارینی ایناندیرماغا چالیشماسی اولموشدور. آنجاق ایران ایسلام رئسپوبلیکاسی‌نین سون قیرخ ایللیک تاریخی آچیق بیر شکیلده بونو گؤستریر کی، ایران رسمیلری‌نین فیکیرلری هر نه قدر ایرانداکی پروبلئملری و بؤحرانلاری «دوشمن» و «اؤزگه» اؤلکه‌لره علاقه‌‌‌لندیرمک ایستسه ده آرتیق جمعيتین بؤیوک بیر حیصه‌‌‌سی دؤولته گووه‌نینی ایتیریب و دؤولت بو سیاسی پروپاقاندالارلا وطنداشلاری‌نین اکثريتینی ایناندیرا بیلمیر.
