اردبیل اؤلکه سوییه‌سینده ان یوکسک سفالت گؤستریجیسینه (شاخصینه) صاحب اولماقلا، اؤلکه سوییه‌سینده پاییز فصلی‌نین سونوندا ایقتیصادی باخیمدان ان پیس وضعیتده‌دیر. اردبیل ویلایتی بو ایلین پاییزیندا ۳۵.۲% تورم و ۱۰.۱% ایشسیزلیک نیسبتی ایله ۴۵.۳ واحید سفالت ایندئکسی یاشاییب. باشقا سؤزله دئسک، اردبیل ویلایتی ساکین‌لری بو پاییزدا ان آشاغی ریفاه وضعیتینی تجروبه ائدیبلر.
سفالت ایندئکسی(شاخصی)، بیر اؤلکه‌نین و یا بؤلگه‌نین ایقتیصادی ریفاهینی اؤلچمک اوچون ایستیفاده اولونان ساده بیر گؤستریجیدیر. بو ایندئکس ایقتیصادی چتینلیک‌لرین ایشسیزلیک و تورم واسیطه‌سیله وطنداش‌لارین حیاتینا نئجه تأثیر ائتدیگینی قیمتلندیریر. اساس مقصدی ایقتیصادیاتین ایکی اساس پروبلئمینی – ایشسیزلیک و تورمو بیرلیکده نظردن کئچیره‌رک عمومی ریفاه سوییه‌سینی اؤلچمکدیر. سفالت ایندئکسی آشاغیداکی فرموللا حسابلانیر:
سفالت ایندئکسی= ایشسیزلیک فایزی + تورم فایزی
ایران آمار مرکزی‌نین معلوماتینا گؤره، بو ایلین پاییزیندا ایللیک تورم ۳۲.۵%، ایشسیزلیک فایزی ایسه ۷.۲% سوییه‌سینده اولوب و بونون نتیجه‌سینده سفالت ایندئکسی ۳۹.۷ واحیده دوشوب. «تجارت نیوز»-ون بیلدیردیگینه گؤره، بو گؤستریجی یای فصلینده قئیده آلینان ۴۱.۷ واحیددن ایکی واحید آشاغیدیر و ۱۳۹۹-جو ایلین یاییندان بری ان آشاغی سوییه‌دیر.
فورصت‌لرین یاندیریلماسی
اردبیل اؤلکه‌نین ان تهلوکه‌سیز سرحددی‌نین یاریسینا صاحب اولماسینا باخمایاراق خاریجی تیجارتدن نصیبسیز قالیر. بو عینی زاماندا ساده‌جه آذربایجانلا دئییل قافقاز اؤلکه‌لری و روسیه ایله ده وار اولان تیجاری موناسیبت‌لردن ویلایتین نصیبسیز قالماسینا گتیریب چیخاریر.
اردبیل اکینچی‌لیک محصول‌لارینین یئتیشدیریلمه‌سی مؤوضوعوندا قئیده دَیَر پتانسیله مالیکدیر. لاکین بو ایرانین خاریجی سیاست‌لری نتیجه‌سینده بؤیوک اؤلچوده ضعیفله‌ییر. نورمالدا آذربایجان رئسپوبلیکاسی اردبیلین کند تصروفاتی‌نین بازاری حالینا گله بیله‌جک پتانسیلده‌دیر. داها گئنیش معنادا اردبیل ویلایتی شمال قونشولارینین ایرانا قاپیسی مؤوقعینده‌دیر. لاکین بوتون بو فورصت‌لر سیاسی سئچیم‌لر نتیجه‌سینده محو ائدیلیر.
اردبیل جومعه ایمامی اردبیل اهالیسی‌نین قارشیسیندا
کئچن ایل‌لر و فصیل‌لرده ده اردبیل ویلایتی ان پیس وضعیتده اولان ویلایت‌لر ایچینده یئر آلیب. بو اؤلکه سوییه‌سینده ویلایتین دایمی اولاراق ضعیف مؤوقعینی گؤستریر. بونا باخمایاراق اردبیل ویلایتی بیر چوخ باخیمدان پوتانسیل‌لری مؤوجوددور. داها اوّل ده دئییلدیگی کیمی بونلاردان بیری ده ویلایتین آذربایجان رئسپوبلیکاسی ایله ان اوزون سرحدده مالیک اولماسیدیر. بو آذربایجان و عمومیتله قافقاز بؤلگه‌سی ایله گئنیش تیجاری ایمکان‌لارین وارلیغینی گؤستریر.
بونا باخمایاراق، اردبیل ویلایتی بو پوتانسیلیندن هارداسا هئچ بیر فایدا گؤرمور. ویلایت سوروملولاری‌نین و حتی ایرانین خاریجی ایش‌لر ناظیرلیگی‌نین ده تاکید ائتدیگی نقطه‌لردن بیری ده ائله بو مسئله‌دیر. اردبیل ویلایتی‌نین آذربایجانلا یارادا بیله‌جه‌یی خاریجی تیجارت پتانسیلی سیاسی سئچیم‌لر نتیجه‌سینده محو ائدیلیر.
اردبیلین جومعه ایمامی موللا عاملی-نی بو خاریجی سیاستین بیر پارچاسی کیمی گؤرمک اولار. موللا عاملی شمالی قونشو ایله قالماقال‌لارا سبب اولان ان اؤنملی شخص‌لردن بیری حالینه گلیب. عاملی‌نین آذربایجان رئسپوبلیکاسی ایله موخالیفتی اونون دانیشیق‌لارینین اؤنملی بیر قیسمینی تشکیل ائدیر. سون مداح قالماقالی دا یئنه اونون اوجاغیندان قالخیب. آذربایجان و تورکیه باشچی‌لارینا تحقیرآمیز سؤزلر دئین مداح عاملی‌نین آلقیشینی قازانیب.
اردبیل شهرینده کئچیریلن دینی تدبیرده بیر مداحین آذربایجان و تورکیه لیدئرلرینه قارشی آلچالدیجی ایفاده‌لری بؤیوک قالماقالا سبب اولوب. بو مداح، ایرانین بؤلگه‌سل سیاستینی دینی سیموول‌لارا اساسلاندیراراق، ایرانین شیعه حکومتی‌نین آذربایجان و تورکیه‌نین قارشیسیندا دایاندیغینی بیان ائدیب. او، همچینین ایمام زامانین بایراغی‌نین گله‌جکده اردبیلدن باکی-یا آپاریلاجاغینی ادعا ائدیب. مداحین بو ایفاده‌لری ایران دؤولت تلویزیونوندا یاییملاناراق بین‌الخالق میقیاسدا دقت چکیب. آذربایجان خاریجی ایش‌لر ناظرلیگی حادثه‌یه سرت رئاکسییا وئریب و ایرانین باکیدا اولان موقتی سفیرینی مسئله ایله باغلی ایضاحات اوچون چاغیریب. ایجتیماعی مئدیادا ایسه بو چیخیش‌لار گئنیش تنقیده معروض قالیب، ایران رسمی‌لری ایسه هله ده رسمی بیر مؤقع بیلدیرمه‌ییبلر.
موللا عاملی‌نین دانیشیغیندا گونئیده ایشلنمه‌ین سؤزلرین گئنیش شکیلده یئر آلماسی هئچ ده تصادفی دئییل. عاملی-یه منسوب دیسکورس داها چوک شیمالی آذربایجانا خیطاب ائدیر. مثال اوچون موللانین تئز تئز ایشلتدیگی کلمه‌لردن بیری «دئپوتات»-دیر. نورمالدا گونئیده هئچ کس میللت وکیلینه دئپوتات دئمز. عینی زاماندا اونون چوخ ایشلتدیگی کلمه‌لردن بیری ده «نووه» سؤزودور. بو دا یئنه گونئیده خصوصیله حاکمیته منسوب دیسکورسدا هئچ گؤزه دیمز. بو سیاهییا دئسپوت، ظابیط، پرئزیدئنت، پاراد و سایره کیمی سؤزلری آرتیرماق اولار.
او عینی زامانادا آذربایجان جومهوریتی‌نین نیظامی قابیلیت‌لرینی ده دفعه‌لرله تحقیر ائدیب. بیر دفعه «ماهنی اوخویانلا توپراق آزاد ائتمک اولار؟ چاخیر ایچنله ساواش اولار؟» دئیه‌رک آذربایجان اوردوسونا طعنه ایله یاناشمیشدی. دفعه‌لرله او شمالی آذربایجانلی‌لارین ارمنی‌لرین قارشیسیندا قاچماغی ساواشماغا ترجیح ائتدیکلرینی دئییب. بیر دفعه ایسه ایرانین بسیجی‌لری اولماسایدی ارمنی‌لر باکی-یا قدر آلاجاقدیلار دئمیشدی.
موللا عاملی‌نین تشببوثو ایله یانوارین ۱۶-سی دونیا موسلمان آذری زبان‌لار گونو اولاراق هر ایل ایراندا قئید ائدیلیر. بو ۳۱ دئکابر دونیا آذربایجانلی‌لارین همرایلیک گونو موقابیلینده قونداریلان بیر گوندور. بو باره‌ده موللا عاملی شخصاً بو گونون (یعنی ۱۶ یانوارین) ۳۱ دئکابر گونو قارشیسندا یاراندیغینی دئییب.
آذربایجان ایله ایرانین سیاسی باخیمدان ضدیت‌لری آذربایجان رئسپوبلیکاسی‌نین یاراندیغی گوندن موشاهیده اولونور. بو سیاست‌لرین ایقتیصادی زیانی ان چوخ اردبیله دیسه ده، اردبیل جومعه ایمامی بو دوشمنجه موناسیبتده ان باشدا گلن شخص‌لردن بیریدیر.
