Bildiyiniz kimi, son həftələrdə Təbrizin Səhənd stadionunda keçirilən futbol oyunundan foto, video və xəbərlər görürük. Bu oyun Traktor və Zobahan komandaları arasında oldu. Traktor bu oyunu 1-4 uduzsa da, güney azərbaycanlılar üçün böyük qazanc oldu. Bununla belə, biz həmişə olduğu kimi mərkəzi İran mediasının ikiüzlülüyünü, onların bizim problemlərimizi və uğurlarımızı necə görməzdən gəldiyini gördük.
Futbol oyunundan etiraz forması kimi istifadə edən Azərbaycan xalqı üçün bu öz şikayətlərini ifadə etmək və ya dəyişiklik tərəfdarı olduğunu göstərmək üçün yeganə və güclü üsul olub. Qlobal miqyasda ən populyar və ən çox izlənilən idman növlərindən biri olan futbol, çox izlənən və əhatə sahibi olan bir platforma təqdim edir. Etirazın bu forması təkcə tərəfdarların deyil, həm də medianın və idarəetmə orqanlarının diqqətini cəlb edə bilər.
Heyran olan və ya olmayanlar stadionu mesajları üçün alət kimi istifadə edirlər. Bannerlər, bayraqlar və şüarlar ilə siyasi və ya mədəni mesajlar üçün güclü alətə çevrilir. Bu nümayişlər ədalət çağırışlarından tutmuş, daha siyasi fikirlərin ifadələrinə qədər dəyişə bilər. Oyunun görünməsindən bir platforma kimi istifadə etməklə azərbaycanlılar öz səslərini gücləndirib və öz məqsədlərinə diqqət çəkirlər.
Bu futbol oyunu xüsusilə əhəmiyyətli idi. Polis məmurlarının müdaxiləsi və həbsi ilə üzləşməsinə baxmayaraq, futbol oyunlarında iştirak etmək üçün həyatlarını riskə atan qadınların cəsarəti, cəmiyyətlərdə ictimai normalara meydan oxumaq və bərabərlik tələb etmək üçün dərin ehtiras və qətiyyəti vurğulayır. Cinsi ayrı-seçkiliyinin möhkəmləndiyi bir çox regionlarda qadınların idman tədbirlərində iştirakı çox vaxt məhdudlaşdırılır və ya birbaşa qadağan edilir, ənənəvi dəyərlərə və ya kişilərin üstünlük təşkil etdiyi məkanlara təhlükə kimi baxılır.
Bu təzyiq şərtlərinə baxmayaraq, qadınlar stadionlarda olmalarının daxili dəyərini və itaətsizliklərinin simvolik əhəmiyyətini dərk edərək, hakimiyyət orqanlarına və cəmiyyətin gözləntilərinə qarşı çıxırlar. Onların cəsarəti nəinki zalım rejimlərə meydan oxuyur, həm də başqalarını ədalətsizliyə şübhə etməyə və müqavimət göstərməyə ruhlandırır, nəticədə cinsi bərabərliyi və sosial dəyişiklik uğrunda daha geniş mübarizəyə töhfə verir.
Bu, daha geniş İran kontekstində düşünüldükdə daha da əhəmiyyətli idi. Repressiya və həbslərlə üzləşməsinə baxmayaraq, futbol oyunlarına getmək üçün həyatlarını riskə atan qadınlarla bağlı mərkəzi media orqanlarının qəsdən susması, bizə göstərir ki, Azərbaycan qadınları üçün “Zan Zendeghi Azadi” yoxdur. Biz öz “qadın, yaşam, azadlıq”ımızı yaratmalıyıq. Mərkəzçi media fars qadınlarının metroda hicablarını çıxartmaqdan tutmuş, küçələrdə rəqs edib mahnı oxumağa qədər hər cür xəbəri, hər bir etirazı paylaşır. Ancaq küçələrdə polislərlə vuruşan və bunun üçün ölən azərbaycanlı qadınlara dəstək yoxdur. Həbs olunmaq bahasına çəpərlərdən atılan, gizlicə afişalar aparıb stadiona gedən azərbaycanlı qadınlara dəstək yoxdur. Ənənəvi yumurtaların üzərinə öz etnik simvollarını çəkən Azərbaycan qadınlarına dəstək yoxdur. Etiraz olaraq öz ana dilində mahnı oxumağı seçən Azərbaycan qadınlarına heç bir dəstək yoxdur.
Etnik azlıqların etirazlarını görməzdən gəlməyi və ya minimuma endirməyi seçərək, diasporadakı farslar mövcud güc dinamikasını gücləndirir və dominant mədəniyyətin maraqlarını müdafiə edir. Mərkəzi media tez-tez hakimiyyət orqanlarının əl-qolu kimi fərqli səsləri kənara qoyaraq mövcud güc strukturlarına uyğun gələn rəvayətlərə üstünlük verir. Mərkəzi media bu qadınların mübarizələrini görməzliyə vurmaqla və ya onları kiçik hesab etməklə, onların bərabərlik və ədalət tələblərini effektiv şəkildə susduraraq, görünməzliyi və silinməyi davam etdirir. Bununla belə, aparıcı mediada işıqlandırılmaması onların etirazının əhəmiyyətini azaltmır; əvəzinə, o, səslərini ucaltmaq və təcrid olunmuş icmalar arasında həmrəyliyi gücləndirmək üçün alternativ platformaların və kütləvi hərəkatların əhəmiyyətini vurğulayır. Bu hərəkətlər onu göstərir ki, Azərbaycan qadını öz yolunu yaratmağın əhəmiyyətini dərk etməlidir.
