Linda Napikoskinin yazdığı Bu məqalə 2019-cu ilin aprel ayının 10-da, ToughtCo saytında dərc edilib və “Ətəkyazı” tərcümə qurupu onu Azərbaycan türkcəsinə tərcümə edib.
Sosialist feminizm nə ilə fərqlənir?
Qadınların əzilməsini cəmiyyətdəki başqa basqılarla əlaqələndirən sosialist feminizm, 1970-ci illərdə akademik feminist düşüncədə kristallaşan feminist nəzəriyyədə getdikcə daha çox əhəmiyyət kəsb etdi. Sosialist feminizmi digər feminizm növlərindən fərqi nə idi?
Sosialist Feminizm və Mədəni Feminizm
Sosialist feminizmi tez-tez qadınların unikal təbiətinə diqqət yetirən və qadını təsdiq edən bir mədəniyyətə ehtiyacı vurğulayan mədəni feminizmlə ziddiyyət təşkil edirdi. Mədəni feminizm essentialist (özçü) hesab olunurdu: o, qadınların qadın cinsinə xas təbiətinin varlığını qəbul edirdi. Mədəni feministlər bəzən qadın musiqisini, qadın sənətini və qadın araşdırmalarını əsas ana mədəniyyətdən ayrı tutmağa çalışdıqları üçün separatçı olmaqla tənqid edilirdilər.
Sosialist feminizm nəzəriyyəsi isə feminizmi cəmiyyətin qalan hissəsindən ayırmaqdan çəkinməyə çalışırdı. 1970-ci illərdəki sosialist feministlər, qadın zülmünə qarşı mübarizələrini irq, sinif və ya iqtisadi statusa görə digər ədalətsizliklərə qarşı mübarizə ilə birləşdirməyə üstünlük verdilər. Sosialist feministlər kişilər və qadınlar arasındakı bərabərsizliyi düzəltmək üçün kişilərlə işləmək istəyirdilər.
Sosialist Feminizm və Liberal Feminizm
Sosialist feminizm Milli Qadınlar Təşkilatı (National Organization for Women (NOW)) kimi liberal feminizmdən də fərqlənirdi. “Liberal” anlayışı illər keçdikcə dəyişdi, lakin qadın azadlıq hərəkatının liberal feminizmi hökumət, hüquq və təhsil də daxil olmaqla cəmiyyətin bütün qurumlarında qadınlar üçün bərabərlik istədi. Sosialist feministlər, quruluşu kökündən qüsurlu olan və bərabərsizlik üzərində qurulmuş cəmiyyətdə həqiqi bərabərliyin mümkün olması fikrini tənqid edirdilər. Bu tənqid, radikal feministlərin feminist nəzəriyyəsinə bənzəyirdi.
Sosialist feminizm və Radikal feminizm
Bununla bərabər, sosialist feminizm radikal feminizmdən də fərqlənirdi, çünki sosialist feministlər qadınların üzləşdiyi cinsi ayrıseçkiliyin bütün zülmlərinin mənbəyi olduğu radikal feminist anlayışını rədd edirdilər. Radikal feministlər, tərifə görə hər şeyi kökündən dəyişdirmək üçün cəmiyyətdəki zülmün kökünə enməyə çalışırdılar. Kişilərin üstünlük təşkil etdiyi patriarxal cəmiyyətdə, onlar bu kökü qadınların əzilməsi kimi görürdülər. Sosialist feministlər isə cinsə əsaslanan zülmü daha çox mübarizənin bir parçası kimi təsvir edirdilər.
Sosialist Feminizm və Sosializm və ya Marksizm
Sosialist feministlərin marksizmə və ənənəvi sosializmə qarşı tənqidi ondan ibarətdir ki, marksizm və sosializm əsasən qadın bərabərsizliyini təsadüfi və ya iqtisadi bərabərsizlik və sinif sistemi tərəfindən yaradılan bir şeyə endirir. Qadınların əzilməsi kapitalizmin inkişafından əvvəl də var olduğu üçün sosialist feministlər qadınlara zülmün sinif bölgüsü ilə bərabər yaradıla bilməyəcəyini iddia edirlər. Sosialist feministlər həm də iddia edirlər ki, qadınlara edilən zülmü ortadan qaldırmadan kapitalist ierarxik sistem dağıdılmayacaq. Sosializm və marksizm ilk növbədə ictimai sahədə, xüsusən də həyatın iqtisadi sahəsində azadlıqla əlaqədardır və sosialist feminizm azadlığın marksizm və sosializmdə həmişə mövcud olmayan psixoloji və şəxsi bir ölçüsünü qəbul edir. Bu da marksizm və sosializmdə həmişə mövcud deyildir. Məsələn, Simone de Beauvoir qadınların azadlığının ilk növbədə iqtisadi bərabərlik yolu ilə olacağını müdafiə edirdi.
